Chỉ có hơn 200 nóc nhà, với chừng 1.400 nhân khẩu, nằm nép trong 6 bản dọc các dãy núi biên cương hai nước Việt – Lào, từ lâu lắm, xã Na Ư (huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên) luôn mang trong mình bao nhiêu kỷ lục buồn đau.

Xã được mệnh danh là “thung lũng chết”, bởi có nhiều người thụ án tử hình bậc nhất trong các xã, phường trên cả nước. Đó là một trong những nơi hội tụ, điểm xuất phát của rất nhiều đường dây buôn bán ma tuý lớn nhất Việt Nam.

Nhưng, hôm nay, trở lại Na Ư, tôi chợt gặp một lát cắt mới khá ngỡ ngàng ở nơi được mệnh danh là “thung lũng chết” này.

Những câu chuyện có lý và vô lý

Nhận lời mời của Công an Điện Biên, tôi đã viết cả một cuốn sách mang tên “Bức tường lửa lặng lẽ” (NXB Công an Nhân dân đã phát hành), rằng: công an, biên phòng và các lực lượng ở Bộ, ở địa phương đã hết lòng, lặng lẽ xả thân nhằm dựng một “bức tường lửa” ngăn chặn thác nguồn chết chóc của ma tuý thẩm lậu vào nước ta. Tốn nhiều nhân, tài, vật, lực lắm, ví dụ như sự hy sinh của chiến sĩ công an Điện Biên Phạm Văn Cường. Bây giờ, cán bộ công an, quân đội, biên phòng… đều đã cắm ở đủ 6 bản của xã Na Ư, thậm chí có sĩ quan biên phòng như anh Thắng còn đương chức là Phó Bí thư Đảng uỷ xã Na Ư; thế nhưng, dường như chưa bao giờ thảm trạng buôn bán, vận chuyển “cái chết trắng”, “cái chết đen” ở Na Ư được giảm nhiệt thật sự.

Bị “đánh” rát thì các ông bà trùm nằm im nghe ngóng, đợi thời cơ lại bùng lên với canh bạc “được ăn cả ngã về không”, bởi ma tuý là thứ siêu lợi nhuận. Ai đó bảo, buôn bán ma tuý cũng là thứ làm cho người ta nghiện như nghiện heroin vậy, đã bập vào, đôi khi chỉ có cái chết mới chấm dứt “lộ trình hành xác” của “tội nhân”.

Những tưởng đã thuộc nằm lòng mọi nẻo đường và hiểu được không ít nhân vật tai tiếng trong giới buôn bán tử thần ở Na Ư như Vàng Chái Cậy, như các sát thủ Lý Giống Minh, Lý A Va; ai ngờ, chuyện tôi gặp ở Na Ư, trên đường đi Tam Giác Vàng thật “choáng”. Chẳng là, trước lúc bắt đầu lộ trình đi xe ôtô dọc Tây Bắc, sang Bắc Lào, Bắc Thái Lan, đến Tam Giác Vàng và Myanmar, chúng tôi muốn ghé thăm đồn biên phòng Tây Trang và thung lũng Na Ư, nơi “đầu sóng ngọn gió” của cung đường “hắc ám” mà ma tuý chảy vào nước ta. Chính trị viên đồn Tây Trang – anh Nguyễn Việt Tuấn Anh – ra tận mép đường 279, giữa đèo dốc biên cương đón. Vốn là đồn phó chính trị của đồn Leng Su Sìn tít hút bên ngã ba biên giới Việt – Trung – Lào ở huyện Mường Nhé, trong 6 năm đồn trú nơi phải lội bộ trong rừng cả tuần mới ra đến đường ôtô, anh Tuấn Anh đã lập nhiều kỳ tích vì đồng bào.

Anh cùng chiến sĩ gùi ximăng lên núi, dựng “nhà mái bằng” ở sân đồn, “mời” tất cả các con nghiện trong vùng Hà Nhì biên cương đến cai, kể cả bà cụ ngót 70 tuổi đã nghiện ma tuý nửa thế kỷ, là mẹ của Sừng Khai (Phó Chủ tịch UBND xã Sín Thầu) cũng… phải vào “nhà bằng”. Tôi bị ám ảnh mãi hình ảnh Sừng Khai gạt nước mắt bơi qua suối Păng Pơi để về bản, rồi rồi ngoảnh mặt lại đồn biên phòng rủ rỉ: “Nếu cơn vật thuốc làm cho mẹ chết, chắc mẹ cũng phải tin là vì con muốn cứu mẹ nên lỡ để mẹ phải… chết”. Dăm chục người nghiện, trong đó có mẹ già của Sừng Khai đã đoạn tuyệt thực sự với ma tuý. Tôi đã gặp sĩ quan biên phòng Tuấn Anh và mẹ của Sừng Khai trong những ngày biên cương còn ám khói phù dung như thế.

Có “thư tay” từ Chỉ huy Biên phòng tỉnh Điện Biên, tôi lại có mối thâm tình liều chết với nhau để khám phá ngã ba biên giới, giờ gặp lại, Chính trị viên đồn Tây Trang rất có ý thức… tập trung vào “đề tài” mà tôi quan tâm.

“Na Ư bây giờ lạ lắm. Không cắm lá xanh đuổi người lạ vào bản đâu. Đi ôtô vào bản cũng không phải mang… 6 cái lốp xe dự phòng vì liên tục xe bị dính đinh do đối tượng xấu “gài” nữa đâu. Chúng tôi vào thăm, họ biết từ xa, bởi có camera theo dõi cài từ trên nóc nhà, họ mở tủ lạnh lấy bia lon ra mời khách. Trước lúc bật nắp phì phì, họ còn dùng giấy ăn lau từ đầu đến đế lon cho sạch sẽ, khô ráo. Bản nào cũng có biển báo, biển xanh ghi tên bản, chữ trắng tinh tươm. Nhà nào cũng có số, y như dưới Hà Nội ấy”.

Đồn trưởng Sơn đi họp ngoài biên phòng tỉnh, còn lại toàn bộ lãnh đạo đồn hồ hởi đón khách quen. Khi câu chuyện đã “mặn”, đồn phó Vũ Văn Hạnh thở dài: “Bên kia biên giới người ta buôn bán ma tuý sang mình rất “ác liệt”. Vừa rồi, có vụ “đấu súng” với các bố già Lào; có vụ bắt 6 bánh heroin, có vụ bắt 4 bánh, chiến sĩ Nguyễn Chí Ninh của đồn Tây Trang này vật lộn với đối tượng ở đỉnh đèo chỗ Núi Bổ Đôi, bị trọng thương. Mà vật lộn với ai? Với đối tượng mang cả cặp heroin, nó là Vừ A Tụa, con trai đồng chí Vừ Phá Ly, đương kim Chủ tịch Hội đồng Nhân dân xã Na Ư mới khổ!”.

Còn anh Tuấn Anh thở hắt: “Có chuyện này mà tôi bị ám ảnh mãi, đêm ấy, các lực lượng và bà con tổ chức hội nghị tuyên truyền chống sử dụng, vận chuyển, buôn bán ma tuý ở điểm nóng xã nhà. Ông Chủ tịch Mặt trận tổ quốc xã Na Ư lên phát biểu rất hăng say và đúng nghị quyết, khán thính giả là toàn bộ bà con và đông đảo các chiến sĩ công an, biên phòng. Dường như, lời hô hào của ông còn vang vọng đâu đó ngoài… đầu bản, thì chỉ vài tiếng sau, lực lượng công an phối hợp với các chiến sĩ trên địa bàn tổ chức “bắt nóng” ông này. Bằng chứng rõ ràng là 1 bánh heroin.

Trước đó, tháng 6.2010, đã có 3 vụ mà cơ quan chức năng đã “táo bạo” đem ra xử lưu động tại địa bàn Na Ư (trước đây rất sợ vì các đối tượng đều có vũ khí nóng nên không dám xử lưu động tại địa bàn, ví dụ, khi Chủ tịch UNBD xã Na Ư Và Chái Cậy bị bắt, tang vật là 14 bánh heroin, hàng chục ký lô thuốc phiện, cộng với… một hòm súng quân dụng). Vừa xử con trai Chủ tịch HĐND xã xong thì đến lượt đích thân Chủ tịch MTTQ xã…”.

Quả thật, ma tuý luôn mang trong mình nó những câu chuyện có lý và vô lý nhất ở cõi đời này.

Dùng xe của nhà báo đi bắt

Công an huyện Điện Biên đã thống kê: chỉ chừng 200 hộ dân, nhưng ở Na Ư (tính từ năm 1996 đến nay) có ít nhất 72 đối tượng thường xuyên vắng mặt khỏi địa bàn, giao du với các ông bà trùm nội địa và bên kia biên giới; có 11 người lãnh án tử hình; 13 án chung thân; 56 người đang mắc trọng án nằm ở các trại giam toàn quốc. 90% số hộ gia đình có thân nhân ít nhiều dính đến tội “ma tuý”. Và, bọn chúng từng treo giải vài trăm nghìn đôla Mỹ nếu ai lấy được đầu hai khắc tinh của tội phạm ma tuý là Sùng A Hồng và Lầu A Tính (cán bộ công an Điện Biên). Có gia đình “tứ đại đồng đường” cùng đi tù; có “nông hộ” gồm mẹ và 5 đứa con đi tù, trong đó có 2 án tử hình. Nhà ông Và Chìa Chía có 4 trai và 2 con dâu bị bắt, 1 người tử hình.

Ngay việc cán bộ xã buôn bán ma tuý, liệt kê chưa hết, chắc chắn đã… thành kỷ lục. Chủ tịch UBND xã Và Chái Cậy bị bắt năm 1995 với tang vật là 14 bánh heroin. Tiếp đến: Phó Chủ tịch UBND, kiêm trưởng Công an xã Vàng A Thếnh sa lưới. Các ông Ly (cán bộ HĐND), Chá (nguyên Phó Chủ tịch HĐND) rồi nguyên Chủ tịch MTTQ xã Và Chử Tú; xã đội trưởng Lý A Tú… đã lần lượt chịu hình phạt nghiêm khắc của pháp luật do tham gia buôn bán vận chuyển ma tuý. Chưa hết, con nuôi ông Só, Chủ tịch UBND xã (đang học ngoài TP Điện Biên Phủ) đang bị cảnh sát chống ma tuý phát lệnh truy nã đặc biệt; lại đến lượt Vừa Say Tủa, cán bộ Đoàn, con trai ông Vừ Phá Ly (đương kim Chủ tịch HĐND) xã tra tay vào còng hồi tháng 3.2009.

Các đối tượng là người Na ư trong một đường dây ma tuý.

Các đối tượng là người Na ư trong một đường dây ma tuý.

Thời gian ngắn sau bắt tiếp Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc xã Vừ Giả Tếnh với tang vật 1 bánh heroin! Oái oăm hơn, con trai ông Sếnh (nguyên Phó Chủ tịch HĐND xã) đi bộ đội vừa “giải ngũ” mấy hôm đã “dính” án nghiêm trọng; đương kim Bí thư Đảng uỷ xã Và Gà So cũng có anh trai dính án ma tuý đặc biệt nghiêm trọng; một lãnh đạo Hội Cựu chiến binh xã có con đi tù 15 năm vì buôn heroin.

Trên đường đèo, thỉnh thoảng chúng tôi lại gặp những đống vỏ lon bia la liệt. Anh Tuấn Anh bảo, không có khách du lịch, không có bộ đội biên phòng nào ra đó nhậu, toàn là các “dân anh chị” bàn kế mua bán “hàng trắng hàng đen” đấy. Vào bản, các ngôi nhà khang trang hiện ra. Các bé gái mới lớn đã mặc áo hai dây thay vì nhuộm chàm dệt vải khâu váy người Mông như trước. Đến lớp, học sinh lớp 5 đã tí toáy dùng điện thoại di động, “sóng” phủ khắp nơi. Nhà cửa khang trang, đường đèo dốc mỗi ngày chỉ có trâu bò đi qua là chính, họ cũng lắp camera theo dõi… công an, biên phòng.

Xe máy toàn hàng Nhật xịn, ôtô thì chọn hãng Toyota, mỗi ngày khởi động Innova với Camry chạy từ bản, trôi dốc mấy chục cây ra thành phố ăn phở, ngậm thêm cái tăm rồi trèo dốc về. “Họ bảo, cái xe máy nào trông đểu đểu là của cán bộ thôi. Xe của tao xịn lắm. Nhiều người mua máy xúc, máy ủi, ôtô để “rửa” tiền. Họ có những thứ “ăn chơi” sành điệu đến mức mình nghĩ không tài nào “đến” được. Họ mua nhà ở thành phố Điện Biên và Hà Nội khá nhiều”, một lãnh đạo đồn Tây Trang nói.

Vừa ngồi vào mâm cơm, đã thấy đội trưởng đội chống ma tuý của đồn hớt hải đi vào, đồn phó trinh sát Vũ Văn Hạnh đứng lên rì rầm. Rồi họ ngỏ ý muốn mượn chiếc xe đang trong hành trình đi xuyên 4 quốc gia (Việt Nam, Lào, Thái, Myanmar) của chúng tôi “vì xe các bác là xe lạ, chứ đi xe của đồn, “lộ” ngay!”. Chúng tôi nhao lên xe, thả 4 chiến sĩ lên đỉnh đèo, đã thấy xe dã chiến của lực lượng công an giăng kín, các chiến sĩ cơ động súng dài lăm lăm án ngữ các đường đèo. Chiếc xe dã chiến của chúng tôi vừa trở về đến sân đồn, thì đã nhận được tin: Đối tượng đã bị tóm, chuyên án kết thúc, tang vật là 2 bánh heroin.

Chúng tôi cùng tái mặt, 2 bánh heroin, theo luật pháp Việt Nam hiện hành, là đủ để tử hình tới… 2 người. Đối tượng bị tóm là H.A.L, người Na Ư. Đồng chí Phó Bí thư Đảng uỷ xã nghe tin thở phào: “Thằng ấy phải “nhổ” sớm mới được!”; cả đồn nâng chén chúc mừng nhóm nhà báo bất ngờ tham gia lập chiến công trước ngày vào thủ phủ bên bờ sông Mê Kông của “vua thuốc phiện” Khun Sa.

Tôi ngồi xem lại những thước phim vô cùng thanh bình về Na Ư, thung lũng tuyệt đẹp, cỏ, lúa và các sườn non xanh nõn nà – một cõi biên thuỳ mộng mơ lạ kỳ. Dù lần nào vào Na Ư, cũng là đi theo các chuyên án, cũng là cảnh giác và xót xa với các phận người lầm lạc ngồi trước mặt mình, cũng là nghe chuyện xả súng và đổ máu rồi “dựa cột” – dầu vậy, vẫn chưa bao giờ tôi thấy thiên nhiên nơi đây bớt đi chút… thanh bình. Lạ thật đấy!

Theo laodong