Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Tổng thống Mỹ Barack Obama tại cuộc họp báo. Ảnh: Giang Huy.

“Quyết định dỡ bỏ lệnh cấm không phụ thuộc vào nhân tố Trung Quốc hay các cân nhắc khác, mà nó dựa trên mong muốn của chúng tôi trong việc hoàn tấtnhững điểm kết nối trong tiến trình bình thường hóa quan hệ với Việt Nam”, ông Obama trả lời câu hỏi tại cuộc họp báo chung với Chủ tịch nước Trần Đại Quang sáng nay.

Theo tổng thống Mỹ, đây là một tiến trình tương đối gian nan giữa Washington và Hà Nội, với các cuộc đối thoại khó khăn từ nhiều năm trước. Quá trình này phải kể đến nỗ lực của Ngoại trưởng Mỹ John Kerry, thượng nghị sĩ John McCain cùng rất nhiều người khác từ cả hai phía.

Ông Obama cho rằng theo thời gian, những tiến bộ mà hai bên đạt được ngày càng được mở rộng và sâu sắc hơn. Mỹ và Việt Nam đã hợp tác trên nhiều lĩnh vực từ kinh tế, thương mại, an ninh đến cứu trợ với sự tôn trọng lẫn nhau. Vì thế rõ ràng hai nước hiện không nên duy trì lệnh cấm nào nữa, Mỹ sẽ tạo điều kiện thuận lợi để Việt Nam mua vũ khí từ Mỹ. Các đồng minh của Mỹ sẽ giám sát quá trình nhưng ông nhấn mạnh điều này không ảnh hưởng tới mối quan hệ hai nước.

Chủ tịch nước Trần Đại Quang hoan nghênh quyết định này của Mỹ, nhấn mạnh việc này cho thấy hai nước đã có quan hệ bình thường hoàn toàn. Ông Quang nhấn mạnh thành tựu quan trọng của hợp tác Việt – Mỹ là từ những cựu thù, hai nước đã trở thành bạn, đối tác, tăng cường hợp tác song phương và đa phương, chia sẻ ngày càng nhiều các mối quan tâm chung, đặc biệt là an ninh trong khu vực.

“Việt Nam và Mỹ sẽ tăng cường phối hợp trong các vấn đề khu vực và quốc tế, xuất phát từ việc chia sẻ quan tâm, lợi ích chung ngày càng lớn, trên tinh thần tôn trọng thể chế của nhau”, Chủ tịch nói, thêm rằng ông tin tưởng mối hợp tác Việt – Mỹ sẽ càng được tăng cường qua chuyến thăm này của ông Obama.

Tổng thống Mỹ cho hay, việc Washington dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sẽ đảm bảo để Hà Nội tiếp cận với vũ khí cần thiết để tự vệ. Nó cũng thể hiện cam kết của Mỹ nhằm bình thường hóa hoàn toàn quan hệ với Việt Nam, gồm cả quan hệ quốc phòng mạnh mẽ với Việt Nam trong tương lai lâu dài ở khu vực này. 

Việt Nam và Mỹ nhất trí thúc đẩy hợp tác quân sự, trong đó có việc huấn luyện cảnh sát biển, cung cấp tàu tuần tra, hợp tác chặt chẽ hơn để ứng phó với thảm họa nhân đạo. Tuy nhiên cũng giống như mọi đối tác quân sự khác của Mỹ, các thương vụ về vũ khí sẽ có những yêu cầu khắt khe, trong đó có yêu cầu liên quan đến nhân quyền. 

Ông Obama cũng cho hay Mỹ và Việt Nam thống nhất về việc ủng hộ trật tự khu vực, trong đó có Biển Đông, nơi các luật và quy định quốc tế được gìn giữ, tự do hàng hải, hàng không, thương mại hợp pháp không bị cản trở, và nơi tranh chấp được giải quyết một cách hòa bình, theo quy định của luật quốc tế.

“Tôi muốn nhắc lại là máy bay, tàu Mỹ sẽ tiếp tục di chuyển, hoạt động ở bất cứ nơi nào luật quốc tế cho phép. Chúng tôi sẽ ủng hộ quyền của tất cả các nước khi hành động tương tự”, ông nói.

Thay mặt người dân Mỹ, trong đó có các cựu chiến binh, ông Obama cám ơn chính phủ và người dân Việt Nam vì nhiều năm giúp tìm kiếm người Mỹ mất tích trong chiến tranh. Ông cam kết Mỹ sẽ tiếp tục giúp Việt Nam rà phá bom mìn. Khi nỗ lực chung giúp tẩy độc dioxin ở sân bay Đà Nẵng sắp hoàn tất, Mỹ sẽ giúp tẩy độc dioxin tại sân bay Biên Hòa.  

Ông Obama cho biết thêm lần đầu tiên Đội hòa bình Mỹ sẽ đến Việt Nam để tham gia dạy tiếng Anh. Lực lượng hải quân Mỹ có thể thăm Vịnh Cam Ranh nhưng chỉ khi được mời.

Chủ tịch nước Quang nhấn mạnh Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) là một bước tiến mà Việt Nam tham gia để hội nhập với thế giới. Việt Nam đang tích cực chuẩn bị phê chuẩn TPP và cam kết sẽ thực hiện các điều khoản trong hiệp định.

Tổng thống Obama tin tưởng TPP sẽ được các nghị sĩ Mỹ thông qua, vì lợi ích của toàn thế giới. Ông cũng khẳng định Hiệp định sẽ tạo cơ hội cho doanh nghiệp Mỹ và cho Mỹ khả năng tham gia vào các vấn đề quan tâm. Ông “không nhìn thấy lập luận đáng kể nào” cho thấy thỏa thuận kết nối 12 nền kinh tế sẽ gây tổn hại cho Mỹ.

Trả lời câu hỏi vì sao lúc này mới đến thăm Việt Nam, Tổng thống Mỹ cho biết ông muốn đến sớm hơn và dẫn lại câu nói của người Mỹ “Dành những gì tốt đẹp nhất ở phần cuối cùng” (Save the best for last). Ông ca ngợi Việt Nam là đất nước tươi đẹp, bày tỏ hy vọng sẽ được trở lại cùng gia đình, sau khi không còn ở vị trí hiện nay và dành nhiều thời gian hơn tìm hiểu con người và ẩm thực Việt.

Ông Obama nhấn mạnh lý do ông đến Việt Nam bởi đây là nước có vai trò quan trọng trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Khu vực này có những người trẻ và tràn đầy tinh thần khởi nghiệp, vì thế Mỹ muốn là một phần trong đó. Washington cũng mong đẩy mạnh hợp tác song phương với Việt Nam để tăng cường hợp tác với các nước khác như cơ chế Cấp cao Đông Á (EAS). Từ đó các nước cùng nhau giải quyết các thách thức lớn như biến đổi khí hậu, bệnh dịch…và xây dựng cấu trúc khu vực tốt hơn.

Việt Anh – Theo Vnexpress