Các chuyên gia cho rằng còn quá sớm để dự báo liệu trận động đất vừa xảy ra ở vùng đông bắc Nhật Bản cuối tuần trước có làm tăng nguy cơ xảy ra động đất ở Tokyo hay không.

Nhà nghiên cứu địa chấn học Bernd Weber giới thiệu tấm bản đồ thông tin về trận động đất tại Nhật Bản. (Reuters)

Nhật Bản vẫn bị ám ảnh bởi trận động đất khủng khiếp được biết đến với tên gọi ‘The Big One’ xảy ra vào năm 1923. Trận động đất này đã phá hủy hoàn toàn thủ đô Tokyo khiến 140 ngàn người thiệt mạng. Trận động đất lớn thứ hai xảy ra tại Kobe năm 1995 cũng đã cướp đi mạng sống của 6400 người dân Nhật.

Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng trận động đất mới xảy ra ở bờ biển phía đông nước Nhật có thể biến đổi thành những dấu hiệu bất thường của một trận động đất cực mạnh tấn công thủ đô của nước này.

“Ý kiến này sẽ gây ra những luồng tranh luận sôi nổi trong cộng đồng khoa học”, ông Jochen Woessner, một nhà nghiên cứu địa chấn học thuộc Tổ chức Nghiên cứu Địa chấn Thụy Sĩ, nhận định.

“Có thể vùng đồng bằng Kanto sẽ xảy ra những chấn động tương tác mạnh”, Giáo sư John McCloskey, chuyên gia nghiên cứu Địa Vật lý từ Đại học Ulster tại Bắc Ai-len, nhắc đến vùng lòng chảo ven biển nơi tập trung phần lớn diện tích thủ đô Tokyo.

Ông John McCloskey cho biết các trận động đất không phải luôn lắng xuống, đôi khi nó có thể tái xuất hiện.

“Những khu vực chưa bị tàn phá bởi một trận động đất có thể bị căng thẳng hơn do ảnh hưởng của một trận động đất xảy ra ở gần đó”, ông John McCloskey nói. “Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, các nhà khoa học không thể khẳng định liệu trận động đất này có thể tác động khiến trận động đất tiếp theo có nguy cơ xảy ra cao hơn hay thấp hơn”.

Ông Jerome Vergne, nhà địa chấn học tại Đại học Strasbourg ở miền đông nước Pháp, cho rằng hiểm họa tiềm ẩn đối với Tokyo vẫn chưa kết thúc. Chỉ ở vùng phía bắc tâm chấn, cách Tokyo khoảng 400km về phía đông bắc, là nguy cơ xảy ra động đất có thể đã giảm.

“Việc tăng áp lực có thể khiến trận động đất tiếp theo ở gần Tokyo xảy ra sớm hơn”, ông Jerome Vergne cảnh báo.

Vị trí kém ổn định của Tokyo

Thủ đô Nhật Bản nằm cách vùng Ngã ba ngầm dưới nước khoảng 300km. Đây là nơi ba trong số hơn hai mươi mảng kiến tạo hình thành lớp vỏ Trái đất thường xuyên dịch chuyển kết nối với nhau.
Tokyo nằm trên mảng kiến tạo Á-Âu. Dưới Tokyo, mảng kiến tạo vùng biển Philipine bắt nguồn từ phía nam, trong khi mảng Thái Bình Dương hạ thấp dần từ phía đông.

Hiện tượng lún xuống không phải là một quá trình chậm chạp và đều đặn mà diễn ra theo chuyển động dính trượt tạo ra những chấn động không thường xuyên nhưng xảy ra trên diện rộng.

Các chuyên gia ước tính một trận động đất cường độ mạnh xảy ra trong hoặc gần thủ đô Tokyo có thể gây thiệt hại hàng tỉ đô-la.

Trong thập kỷ vừa qua, các nhà khoa học đã phát triển các chương trình máy tính để đo mức căng trên lớp vỏ trên cùng của Trái đất theo ba chiều, giúp dự đoán mức độ ảnh hưởng của sức ép này đối với các vết nứt gãy gần kề.

Tuy nhiên, Giáo sư Bob Holdsworth, chuyên gia về địa chất kết cấu từ Đại học Durham của Anh, cho rằng phải mất vài ngày, hoặc có thể vài tuần để các nhà khoa học có thể biết được liệu ‘quả bom hẹn giờ’ nằm dưới Tokyo có điều chỉnh lại hay không.

“Khi chấn động xảy ra trên một vết nứt gãy, nó có thể ảnh hưởng tới các vết nứt gãy gần đó. Các vết nứt gãy có thể ảnh hưởng lẫn nhau”, ông Bob Holdsworth cho biết.

Diễn biến các đợt dư chấn

Ông McCloskey cho hay trận động đất ở vùng đông bắc Nhật Bản diễn ra vào ngày 11/3 là dư chấn của một trận động đất có cường độ 7,2 độ Richter xảy ra ở gần đó hai ngày trước, mặc dù cường độ của trận động đất này lớn hơn nhiều lần.

“Chúng tôi đã tính toán rằng vùng chịu áp lực từ trận động đất mạnh 7,2 độ Richter xảy ra vào ngày 9/3 liên quan tới yếu tố kích thích trận động đất xảy ra sau đó”, ông McCloskey cho biết. “Tuy nhiên, việc kết nối với vùng Tokyo cách xa vài trăm km sẽ khó khăn hơn”.

Các chuyên gia cũng nghiên cứu diễn biến của các trận động đất xảy ra trên khắp Trái đất hàng năm.

“Động đất thường xảy ra hàng loạt cả về không gian và thời gian”, ông Holdsworth nhận xét và lấy dẫn chứng các trận động đất gần đây có cường độ trên 8 độ Richter xảy ra ở Peru, Indonesia, Trung Quốc và Chile. “Một loạt các trận động đất tương tự cũng xảy ra trong giai đoạn từ năm 1957 tới năm 1964 quanh vành đai Thái Bình Dương, trong đó có ba trận động đất mạnh ở mức kỷ lục”.

Vành đai Lửa trải dài từ New Zealand tới bờ biển Chile trong một khu vực rộng 40 ngàn km. Xung quanh vành đai Thái Bình Dương dường như ngày nào cũng có những đợt chấn động địa chất.

Nguồn Quake could alter Tokyo risk: experts

Theo bayvut