Giếng của những huyền thoại

Giếng Xó La nằm ở thôn An Vĩnh, được xây bằng những viên đá cuội to xếp chồng lên nhau, với đường kính miệng giếng khoảng hơn 1m, sâu chừng 6m. Sự ra đời và tên gọi của giếng nước này gắn với nhiều huyền thoại.

Theo các cụ già trên đảo kể lại thì vua Gia Long bị quân Tây Sơn truy đuổi đã chạy ra đảo Lý Sơn. Khi đó đảo đang bị nắng hạn, lương thảo và nguồn nước ngọt của quân sĩ mang theo cũng đã cạn kiệt, vua Gia Long liền cho quân sĩ đào giếng khắp đảo nhưng không có nước.

Trong lúc nguy kịch thì ông nằm mơ thấy có người mách cho nơi đào giếng. Giật mình tỉnh giấc, ông sai người đến đúng vị trí đã được mách bảo và đào giếng. Quả nhiên, vừa đào xuống chừng vài mét thì mạch nước ngọt đã phun trào.

Giếng Vua

Trước khi rời đảo, vua Gia Long đã lệnh cho người dân trên đảo phải giữ lại giếng này. Vâng lời vua, người dân nơi đây đã bảo quản giếng đến ngày nay.

Một truyền thuyết khác là sau khi lên ngôi, trong một chuyến đi thăm các hòn đảo ở dọc miền Trung và ghé vào đảo Lý Sơn đúng thời điểm hạn hán hoành hành, vua Gia Long đã lập đàn tế trời cầu mưa. Đêm đó, khi nằm ngủ được báo mộng địa điểm để đào giếng nên sáng hôm sau vua Gia Long cho người đến đào giếng, giúp dân trên đảo vượt qua hoạn nạn. Nhớ ơn vua, người dân nơi đây còn gọi nó là “giếng Gia Long” hay “Giếng Vua”.

Cũng có người thì kể rằng đảo Lý Sơn từng là nơi sinh sống của người Chăm Pa, vốn rất giỏi về thuật phong thuỷ nên việc tìm được địa điểm đào giếng nước ngọt, chọn loại đá và xây hệ thống tường bao bọc để chống lại sự xâm nhập mặn là điều không quá khó.

“Đệ nhất nước giếng”

Về nguồn gốc giếng nước thì hư hư thực thực với nhiều truyền thuyết. Nhưng có một sự thật không thể phủ nhận là xưa nay giếng Xó La chưa bao giờ cạn hay bị nhiễm mặn.

Một lần, để thử xem mạch nước nhiều và mạnh đến thế nào, một số người dân trong vùng đã sử dụng 4 máy bơm đồng loạt hút nước trong giếng. Thế nhưng dù đã chạy ròng rã gần cả buổi vậy mà mực nước giếng Xó La vẫn không bị cạn đi là mấy. Và một điều kỳ lạ nữa là quanh năm suốt tháng nước giếng ngọt và trong đến lạ thường.

Muốn có ấm trà ngon, giữ được mùi vị thì không đâu bằng dùng nước giếng Xó La

Ở Lý Sơn hiện có khá nhiều giếng nước ngọt. Thế nhưng muốn pha được ấm trà ngon thì không đâu bằng nước ở giếng Xó La, ông Phạm Thoại Tuyền, thôn An Vĩnh, khẳng định. Vì vậy mà người nào trong xã “nghiện” ấm trà ngon vào buổi sáng, thì trong nhà đều có một xô, thùng, hay ang để chứa nước lấy từ giếng này.

Nước giếng Xó La nấu pha trà mới giữ được đủ mùi, vị, chứ còn múc nước giếng nơi khác đem về cái ngon của ấm trà chỉ còn một nửa, cụ Nguyễn Văn Hân (76 tuổi), đồng tình.

Mưu sinh từ giếng nước Xó La

Không chỉ là nơi cung cấp nguồn nước sinh hoạt, mà giếng Xó La còn là nguồn sống của nhiều người dân nghèo ở Lý Sơn. Vào mùa nắng hạn, khi nhiều giếng nước trên đảo bắt đầu khô cạn, một số khác thì bị mặn xâm nhập cũng là lúc những người đi gánh, chở nước thuê để bán đổ về giếng Xó La hành nghề.

Với thâm niên hơn 7 năm đi làm phu gánh nước, anh Mai Thu (45 tuổi), ở thôn Đông, xã An Vĩnh, cho biết: Thông thường công việc này được bắt đầu từ 5-7 giờ sáng, còn buổi chiều từ 15-17 giờ. Tuy nhiên vào thời điểm nắng dữ dội, nhu cầu sử dụng nước của người dân tăng thì phải đi gánh từ lúc 1-2 giờ sáng.

Công việc tuy nặng nhọc nhưng không gò bó, lại có thu nhập khá nên số lượng người gánh nước thuê ngày càng gia tăng. Chưa có con số thống kê ở xã An Vĩnh nói riêng và Lý Sơn nói chung có bao nhiêu “phu nước”, mà chỉ biết rằng hàng năm, số lượng người gánh nước thuê đều tăng thêm.

Phu nước ở giếng vua

Khi đứa con trai lớn là Dương Văn Hải mất sớm, để lại 2 cháu nhỏ, để kiếm thêm tiền chăm lo cho hai đứa cháu mồ côi, 4 năm qua ông Dương Kiên (64 tuổi), ở thôn Đông, xã An Vĩnh gia nhập vào đội quân “phu nước”.

Biết mình không còn khoẻ, ông Kiên phải dậy từ 2-3 giờ sáng để gánh nước dần. Trung bình mỗi ngày gánh được khoảng 10 thùng, bán với giá 4.000 – 6.000 đồng/thùng cũng kiếm được chừng 50.000 – 60.000 đồng/ngày.

Còn ông Lê Văn Triển (61 tuổi), thôn Tây cùng xã cũng làm công việc này 2 năm nay. Trước đây ông làm nghề gò hàn, nhưng giờ bà con chủ yếu sử dụng các vật dụng bằng nhựa nên đành “giải nghệ”. Thấy nhiều “phu nước” đổi đời nên ông cũng thử sức.

Vì có xe máy, ông Triển chở nước bán ở các nơi xa hơn, với giá 6.000 đồng/20 lít và bán được nhiều hơn. “Lúc đầu do chưa quen với công việc nặng nhọc này nên tôi thường xuyên bị đau nhức, nhất là lưng và hai vai, tối về phải xoa bóp mới đỡ. Tuy nhiên nhờ cái nghề này mà cuộc sống của gia đình cũng tạm ổn” – ông Triển cho biết.

Theo 24h