Những câu chuyện tình cảm ly kỳ của Trạng Lường Lương Thế Vinh

Trong các trạng nguyên của đất Việt, thì Lương Thế Vinh ngoài giỏi văn chương đối đáp còn là nhân tài kiệt xuất về đo lường tính toán, vì thế người đời gọi ông là Trạng Lường.

Chân dung Lương Thế Vinh. Ảnh wikipedia.org

Có rất nhiều giai thoại thần kỳ về ông, nhưng chuyện tình cảm của ông thì không phải ai cũng biết.

Lương Thế Vinh sinh ngày 17 tháng 8 năm 1441 ở làng Cao Hương, huyện Thiên Bản, Trấn Sơn Nam (nay là thôn Cao Phương, xã Liên Bảo, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định), từ nhỏ đã nổi tiếng là thần đồng được nhiều người biết tiếng.

Nhà nghiên cứu Bùi Văn Tam trong cuốn sách “Trạng Lường Lương Thế Vinh” mô tả rằng ngoài đam mê văn chương, thơ phú, toán học, ít người biết rằng ông còn một thú đam mên nữa là hát chèo. Tối đến hễ làng nào trong vùng có hát chèo là y như rằng có mặt Lương Thế Vinh.

Từ khi còn nhỏ Lương Thế Vinh nghe bố mình thổi sáo và kéo đàn nhị, cậu bé rất thích và xin học theo bằng được.

Lương Thế Vinh từng bỏ nhà đi theo một phường chèo hát để học các nhạc cụ, thuộc nhiều làn điệu dân ca, làn điệu múa chèo, đến khi bố tìm được mới chịu về nhà.

Ông cũng thích cuộc sống nơi thôn dã và âm nhạc cổ truyền, mê hát chéo, đúng như câu thơ thời đấy

Chẳng thèm ăn chả ăn nem

Thèm no cơm tẻ, thèm xem hát chèo

Một cảnh hát chèo. Ảnh từ sankhau.com.vn

Mối tình đầu cảm động

Trong cuốn sách “Những mối tình nổi tiếng trong truyền thuyết và lịch sử Việt Nam” có chuyện rằng năm Lương Thế Vinh 20 tuổi, ở làng Si (nay thuộc xã Vĩnh Hảo, huyện Vụ Bản, Nam Định) bên cạnh có gánh chèo nổi tiếng lúc đó đến biểu diễn với cô đào chính đang được nhiều người mến mộ. Tất nhiên là Lương Thế Vinh cũng không thể vắng mặt.

Lúc này đã quá giờ diễn lâu rồi, nhưng buổi biểu diễn vẫn chưa thể bắt đầu được vì tay chơi đàn nhị của gánh hát bị ốm mà không có người thay thế, khán giả rất thất vọng và không muốn quay về, lúc này Lương Thế Vinh bèn xin đánh đàn nhị thay.

Không còn cách nào khác, gánh hát đồng ý để Lương Thế Vinh chơi đàn thử, thật bất ngờ tiếng đán Lương Thế Vinh rất thành thục khiến cả đoàn hát đều dần dần yên tâm, khán giả thì vỗ tay hưởng ứng.

Trên chiếu chèo, cô đào chính hôm nay biểu diễn cũng hay hơn thường lệ, vì cô biết rằng chàng trai đang chơi đàn nhị kia chính là thần đồng nổi tiếng gần xa, mà tiếng đàn của chàng trai dường như cũng đồng cảm với tâm trạng với cô đào.

Bất chợi cô đào hát như gửi gắm theo tình cảm của mình

Biển tình mênh mông, biển tình dâu bể

Sẽ nâng niu ai vững lái chồng chèo?

Rồi cô đào hướng đến người kéo đàn nhị mà rằng:

Thiếp xin chàng đèn sách văn chương

Dầu hao thiếp rót

Bấc non thiếp ngắt

Ngọn đèn tàn thiếp khâu…

Một cảnh hát chèo. Ảnh thanglong.gocom.vn

Sau buổi biểu diễn cô đào gặp Lương Thế Vinh để cảm ơn đã chơi đàn giúp, hai người nói chuyện thật tâm đắc và vui vẻ, càng về cuối càng quyến luyến.

Lương Thế Vinh mê tiếng hát và nét duyên đằm thắm của cô đào nên đã ngỏ lời ước hẹn, cô đào đem lòng yêu, nhưng biết Lương Thế Vinh sắp đi thi, đồng thời là phận gái nên cũng không muốn vội tiết lộ quê quán tên tuổi.

Hôm sau phường chèo đi diễn nơi khác, Lương Thế Vinh có ý tìm lại cô đào nhưng lại không biết ở đâu.

Năm sau Lương Thế Vinh đỗ giải nguyên trong kỳ thi Hương, đến kỳ thi Hội thì đoạt luôn danh hiệu hội nguyên, đến kỳ thi Đình thì đoạt ngôi Trạng Nguyên, vinh quy bái tổ về làng.

Trạng nguyên vinh quy bái tổ. (Ảnh qua kienthuc.net.vn)

Lúc này cha mẹ ông muốn yên bề gia thất nên dục ông lấy vợ, muốn tiểu đăng khoa cùng với đại đăng khoa để thành “song hỷ lâm môn”.  Nhớ người cũ nhưng lại không có tin tức gì, ông quyết định lấy con gái thầy dạy học để trả ơn cũng như làm vui lòng cha mẹ.

Truyền rằng để đón mừng quan Trạng, các quan lại và chức dịch địa phương cùng dân làng mở hội để khao vọng, có mời gánh chèo đến hát góp vui.

Đinh mệnh thật trớ trêu, trong gánh chèo đó có cô đào năm xưa. Biết tin chàng trai kéo đàn nhị năm xưa đã đỗ trạng nguyên nên cô đào rất vui, nhưng khi biết đã có vợ thì lòng buồn tê tái.

Hôm đấy cô đào gửi tâm sự của mình vào lời hát , cô hát hay đến mức khiến nhiều người cảm động rơi nước mắt.

Sau buổi diễn không ai thấy cô đào đâu nữa, đến sáng hôm sau mọi người mới biết rằng cô đào dã tự tử để lại lá thư tuyệt mệnh, cô đã quyết định quyên sinh để vĩnh viễn mang theo mối tình đầu trong sáng.

Trạng Lường Lương Thế Vinh vô cùng xót thương, đã tự làm bài văn điếu vô cùng bi ai, ông cho lập miếu thờ cô đào tại giáp Nhất của làng Cao Hương, dân làng gọi đó là miếu Ả Đào và thôn có ngôi miếu thì gọi là Đào thôn hoặc xóm Đầu.

Bài thơ khước từ

Sau khi đoạt giải nguyên trong kỳ thi Hương, Lương Thế Vinh có vào thành Thăng Long xem thêm kinh sách để chờ kỳ thi Hội, có nhiều thí sinh cũng đến đây để học. Có một văn sĩ ở hàng đào rất mến mộ thần đồng làng Cao Hương nên kết bạn rồi sau đó nhất mực mời bằng được Lương Thế Vinh về nhà mình.

Nhà người bạn mới này thuộc hạng khá giả, anh ta có cô em gái là Thị Liệu nhan sắc xinh đẹp, lại được học hành chu đáo, người bạn mới này muốn gán ghép em gái cho Lương Thế Vinh. Qua vài lần đi lại người nhà của cô gái này cũng rất ưng ý. Thị Liệu ưng thuận thần đồng anh mình giới thiệu, mà Lương Thế Vinh cũng có cảm tình.

Trước khi thi Hội, Lương Thế Vinh từ biệt gia đình bạn mình để về nhà thưa chuyện với cha mẹ về chuyện mai mối. Khi chia tay Thị Liệu khích lệ Lương Thế Vinh bằng bài thơ sau:

Thủ huề lợi phủ thượng sơn lâm,

Nhất thất tiều phu nhật nhập thâm.

Yên hạ hoành đao từ bộ chí,

Phương môn môn nội hữu tình nhân.

Nghĩa là:

Tay cầm búa sắc vượt rừng sâu,

Một gã tiều phu chẳng đợi lâu.

Lưng giắt ngang đao thong thả bước,

Cửa vuông, trong cửa đón yêu nhau.

Đọc bài thơ Lương Thế Vinh hiểu ngay ý nghĩ của cô gái, thì ra cô ta muốn tính chuyện mai mối là vì công danh, nếu thi đỗ thì mới tính chuyện trăm năm, như vậy là cô ta đâu có yêu gì mình. Mối tình kiểu toan tính danh vọng này sẽ không thể bền lâu. Lương Thế Vinh liền làm một bài Tứ Tuyệt đáp lại rằng:

Hà lao tâm lực nhập sơn lâm

Thế vấn xuân quang sắc thiểu thâm.

Bất dụng yên đao nguyên nhật chỉ,

Kinh sư bất thiểu hữu tình nhân.

Nghĩa là:

Cần chi vất vả tới rừng sâu,

Thử hỏi ngày xuân được bấy lâu?

Giữa hội chẳng cần đao dẫu quý

Kinh kỳ nào thiếu kẻ yêu nhau.

Ý Lương Thế Vinh muốn nói rằng tình yêu bền chặt phải ở tình cảm chân thành, chứ vì công danh thì sẽ không thể bền vững.

Từ đó Lương Thế Vinh không qua lại nhà ấy nữa và quên hẳn cô gái này, chuyên tâm học hành đến khi đỗ Trạng Nguyên.

Ánh Sáng

Các bài viết liên quan:

Chuyện tình Ngưu Lang và Chức Nữ Alexander Đại đế ‘chết vì vi khuẩn’ Vì sao Ngô Quyền có thể đánh tan quân Nam Hán? Nữ bác học Marie Curie: Tấm gương về sự tập trung cao độ Tu thân trước mới có thể tề gia, trị quốc, bình thiên hạ Năm mới nhìn lại chữ “Phúc” kỳ diệu của Hoàng đế Khang Hy Từ “trò dốt” đứng chót lớp đến thiên tài thay đổi cả thế giới (phần 1) Bối ngôi quân: Đội quân bách chiến bách thắng của Nhạc Phi