Home » Thời nay, Văn hóa » Nghệ An: Độc đáo lễ hội Đền Chín Gian
Đến hẹn lại lên, vào ngày Rằm tháng Hai âm lịch, đồng bào các dân tộc miền Tây Nghệ An lại tưng bừng trẩy hội Đền Chín Gian.

4a
Lễ hội Chín Gian là nét văn hoá của dân tộc Thái ở miền Tây xứ Nghệ


Đền Chín Gian được xây dựng từ đầu thế kỷ XIV tại núi Pú Quái (núi Trâu) thuộc bản Piếng Chào, xã Châu Kim, Quế Phong (Nghệ An). Đền có tên là “Tến xớ quái” (đền Hiến trâu), nhưng vì có 9 gian nên bà con thường gọi là “Tến cau hoong” (có nghĩa là Đền Chín Gian).

Đền Chín Gian bao gồm một ngôi nhà đền 9 gian; thờ Thẻn Phà (trời), Náng Xỉ Đả (con gái trời) và Tạo Ló Ỳ (Thành hoàng) – người được coi là có công đầu trong việc khai mường, lập đất.

Truyền thuyết kể lại rằng: Một năm, vào ngày mở hội tế trời, khi chuẩn bị hành lễ hiến trâu, bỗng có con rồng bay đến cuốn đi con trâu trắng của Mường Tôn. Thấy điềm xấu, Tạo Mường liền cho giết trâu làm lễ, khấn xin Trời Phật, tổ tiên để chuyển dời đền đi nơi khác. Có con quạ cổ khoang trắng đến gắp miếng xương trâu nơi đền cũ bay đi và thả xuống một ngọn đồi nhỏ phía nam mường Tôn, còn gọi là Pú Căm (Núi vàng), tục gọi là Pú Quái (núi trâu). Đền được dựng ở đó cho đến ngày nay.

Thuở xưa, Lễ hội đền Chín Gian là một đại lễ của bà con dân tộc Thái miền Tây xứ Nghệ, để bà con cùng hành hương mở hội tế trời, lễ tổ, cầu mưa thuận gió hoà, mùa màng tươi tốt. Năm nay, Lễ hội Đền Chín Gian với quy mô hoành tráng được tổ chức với chủ đề “Hướng về cội nguồn”, đáp ứng nhu cầu tâm linh nhớ về tổ tiên, cội nguồn của đồng bào Thái.



“Hắp quái” – tức lễ hiến trâu

Điểm nhấn đặc sắc, độc đáo của lễ hội Đền Chín Gian là lễ “hắp quái”- tức lễ hiến trâu. Sau khi trâu được đưa xuống tắm ở bến sông Tà Tạo (bến Quan), lễ chém trâu sẽ được tiến hành trong tiếng reo hò của bà con về dự lễ. Thịt trâu được đặt lên bậc sạp cao nhất của gian đền. Bà mo làm lễ nạp trâu suốt ba ngày đêm, rồi đem chia ra, nấu lên cho mọi người cùng ăn.

Sau lễ chém trâu là lễ đại tế, những món ăn ngon nhất, rượu cần thơm nhất được dâng lên thần linh, tổ tiên để các ngài thụ hưởng và phù hộ cho cuộc sống bà con bản mường yên vui, làm ăn phát đạt, sức khoẻ dồi dào, đoàn kết thân ái.

Các trò chơi dân gian trong lễ hội rất phong phú, náo nhiệt, hấp dẫn. Mỗi mường cử ra 9 đấu thủ đua tài trong trò chơi bắn nỏ, với phần thưởng là những mảnh vải vuông do các cô gái tự dệt, một hộp đựng thuốc bằng bạc và một túi da đựng trầu cau. Các trò hoạt động văn hoá – thể thao mang đậm bản sắc dân gian như kéo co, vật, ném còn, nhảy sạp, khắc luống, lăm vông, bắn nỏ, uống rượu cần, liên hoan nghệ thuật quần chúng, thi quăng chài cá trên sông, thi Người đẹp 9 mường…khơi dậy truyền thống thượng võ, tài hoa của đồng bào. Các hình thức diễn xướng dân gian nhảy sạp, hát giao duyên, đặc biệt là hát lăm, nhuôn với những làn điệu mượt mà say đắm, quyến rũ lòng người.

Năm nay, có thêm nội dung làm nhà sàn của các xã. Trong mỗi nhà sàn sẽ được trang trí những hoa văn, đồng thời trưng bày các sản vật thể hiện nét văn hoá độc đáo của bà con người Thái vùng Tây Bắc. Ngoài ra còn có các gian hàng giới thiệu những sản phẩm truyền thống của đồng bào dân tộc vùng cao Nghệ An như vải thổ cẩm, đồ thủ công mỹ nghệ mâm mây, ghế mây, sản phẩm mây tre đan, các đặc sản vùng cao như cơm lam, mọc, chẹo, các vị thuốc cổ truyền quý hiếm…

Lễ hội Đền Chín Gian là dịp để làm sống lại những truyền thống, sản vật văn hoá đặc sắc của đồng bào Thái miền Tây xứ Nghệ, đồng thời cũng là dịp để đồng bào gặp gỡ, giao lưu thắt chặt tình đoàn kết và quảng bá văn hoá xứ Nghệ ra phạm vi cả nước và quốc tế.

Sau đây là một số hình ảnh PV Tamnhin.net ghi lại từ lễ hội độc đáo này:


Mặc dù trời mưa rét, từ sáng sớm, hàng vạn bà con dân tộc Thái và du khách thập phương đã tưng bừng trẩy hội Đền Chín Gian.

Các cô gái Thái xinh đẹp đánh cồng chiêng bắt đầu vào lễ tế.

Điểm nhấn đặc sắc nhất của lễ hội là lễ hiến trâu, con trâu được chon rất kĩ lưỡng, đầu tiên là đưa trâu ra bến tắm. Rất đông bà con đứng xung quanh bến để xem tắm trâu.

Trâu được đưa từ bến vào khu vực làm lễ

Trâu được cho ăn một cây mía ngon, rồi buộc vào cọc gỗ lớn, lưng trùm tấm vải để hiến cho Trời, Thành hoàng và các vị thần linh.

Sau lễ Hiến trâu là lễ cúng thần linh, các món ăn ngon nhất, những choé rượu cần thơm nhất vừa được tuyển chọn trong cuộc thi nấu ăn sẽ được dâng cúng thần linh và sau đó mời mọi người và quan khách thưởng thức.

Sau phần lễ là phần hội tưng bừng. Cuộc thi bắn nỏ thử thách đôi tay mạnh mẽ, cặp mắt tinh tường, thần kinh vững chắc.

Trò đẩy gậy để chọn chàng trai có đôi tay khoẻ, đôi chân vững chãi nhất.
Ai có đôi chân khéo léo, nhanh nhẹn thì vào đây cùng nhảy sạp.
Thi chọi gà, một tiết mục rất hấp dẫn. Các cổ động viên đang cổ vũ cho hai “đấu thủ” gà.
Các cô gái Thái đang biểu diễn một tiết mục văn nghệ mang tín ngưỡng phồn thực dân gian.
Các nhà sàn dự thi của các bản lung linh trong đêm lễ hội.

Các cô gái Thái trắng về lễ hội với trang phục của dân tộc mình.

Cuộc thi Người đẹp 9 mường quả thật là gây khó khăn đối cho Ban giám khảo, vì có rất nhiều người đẹp ngang tài ngang sức tham dự.

Chân dung Hoa khôi “Người đẹp 9 mường” với vẻ đẹp rực rỡ, tươi thắm.
Các gian hàng trưng bày sản phẩm truyền thống của dân tộc Thái cũng rất hấp dẫn du khách

Có rất nhiều du khách quốc tế đến dự lễ hội. Họ đặc biệt thích thú trước rượu cần và những món ăn dân tộc. Đây là dịp để quảng bá sản phẩm du lịch, văn hoá xứ Nghệ ra nước ngoài.

Kết thúc lễ hội, BTC trao cờ lưu niệm các đơn vị. Hẹn gặp lại lễ hội Đền Chín Gian…


Hoàng Thông – Quang Đại

Theo tamnhin


Chưa có ý kiến... bạn sẽ là người đầu tiên đưa ra ý kiến!

Ý kiến bạn đọc