Tam tự Kinh là cuốn sách nổi tiếng bậc nhất trong văn hóa cổ truyền Trung Quốc. Theo thể thơ 3 chữ dễ nhớ mang tính nhân văn rất tốt cho việc bồi bổ tâm hồn con người. Đến nay dù lịch sử thay đổi nhưng cuốn sách này vẫn giữ nguyên giá trị của nó.

Phiên âm Hán Việt

Phụ tử ân, phu phụ tòng

Huynh tắc hữu, đệ tắc cung

Trưởng ấu tự, hữu dữ bằng

Quân tắc kính, thần tắc trung

Thử thập nghĩa, nhân sở đồng

Tạm dịch

Cha con có ơn nghĩa, vợ chồng theo nhau

Anh yêu thương em, em biết cung kính

Lớn nhỏ có thứ bậc, bạn bè ngang nhau

Vua thì tôn kính, thần thì trung thành

Mười nghĩa này, mỗi người đều có

Dịch nghĩa

Giữa cha con với nhau cần có ân tình; vợ chồng với nhau nên tôn trọng nhường nhịn nhau, hòa thuận với nhau. Anh chị em với nhau cần phù hợp với trật tự lớn bé, anh chị cần yêu thương em, em cũng cần phải kính trọng anh chị. Giữa bề trên và bậc con cháu phải phân biệt rạch ròi thứ bậc trên dưới, bạn bè với nhau cần thành thật và tin tưởng nhau. Vua mà đối xử đúng mực với bề tôi, thì bề tôi tự nhiên sẽ nhất mực trung thành không dám hai lòng. Đây là những đạo nghĩa mà mỗi người đều phải tuân thủ và hành xử theo.

Thảo luận vấn đề

Thời xưa người ta học lễ nghĩa để đối nhân xử thế đúng mực, có tôn ti trật tự lớn bé. Mỗi người nếu không có anh chị em, cha mẹ ông bà thì cũng có bạn bè, hàng xóm. Nếu không biết chuẩn mực nhất định để tuân theo thì xã hội ắt sẽ loạn. Không biết lễ nghĩa thì lớn ăn hiếp bé, bé hỗn hào với người lớn, vợ chồng ở với nhau không kiềm chế cái tôi và ích kỷ cá nhân dẫn đến ly dị càng ngày càng nhiều… Bài này nói tóm lược 10 đạo nghĩa mà con người nên hành xử theo để giữ cho các mối quan hệ tốt đẹp hơn. 

Để thực hiện được những đạo nghĩa này thì cần nhất ở mỗi người một chữ “Chân”. Ai cũng có thể thật thà và chân thành với người khác thì sẽ giữ hòa khí, có chuyện gì thì cũng dễ giải quyết. Có thể luật pháp cũng kg cần phải đưa ra quá nhiều mà người ta cũng tự ý thức được việc mình làm. Xã hội có trật tự từ ý thức của mỗi người dân khi họ hiểu biết những lễ nghĩa này. Chúng ta biết đến Nhật Bản là nơi có văn minh rất đáng nể phục. Cũng có người bảo rằng đừng sống thật thà, như vậy rất ngu ngốc, bị thiệt thòi và còn bi chửi là ngốc. Tư tưởng này không hiểu từ đâu nhưng nó đã ăn sâu vào ý thức của người dân Việt Nam. Chính vì không biết nhường nhịn nhau, không tin tưởng và chân thành với nhau nên xảy ra biết bao nhiêu chuyện thị phi, tệ nạn chỉ vì cứ sống mà tranh giành, chà đạp lên nhau như vậy. Lòng tốt của một người có thể cảm hóa kẻ xấu, có thể biến dữ hóa lành nhưng ít ai tin điều đó. Người Nhật có văn hóa xếp hàng chứ không cần tranh giành đồ ăn như người Việt và người Trung Quốc, nhưng cứ cho là họ có được miếng ăn ngon thì sao, hình ảnh họ bị đưa lên các trang mạng và bị cộng đồng phỉ nhổ thì hành động nào đáng để học hỏi hơn, ảnh hưởng của họ đối với con cái và những người nhìn thấy họ cũng không phải là không có. Chỉ có sống chân thành thật thà thì mới là người trong sạch và hạnh phúc lại còn được người khác tốt lại. Giống như ván cờ Domino, khi 1 miếng đổ thì những miếng sau sẽ đổ theo.

Khi đối với người khác đều tốt, thì suy rộng ra chẳng phải cũng chính là rất trung thành với đất nước mình đang sống sao? Thời nay người ta làm hàng giả, hàng độc và hàng dởm để kiếm nhiều tiền, bất chấp rằng nó gây tai hại như thế nào cho người dân, những người mua sản phẩm mình làm ra. Ai cũng biết những hành động hại nước hại dân hại môi trường như thế là đang làm hại chính đất nước mình, cũng chính là hại chính họ vì kg chỉ là cái tội kinh doanh bất chính mà còn là tội hủy diệt nhân loại, đầu độc và giết dần con người. Tội ấy suy ra thì to lớn biết nhiêu nhưng pháp luật là hoạt động bề mặt, nó không kiểm soát được nhưng chắc chắn vũ trụ này, quy luật vũ trụ nghiêm khắc khó thoát và phải chịu báo ứng khủng khiếp. 

Câu chuyện “Tình huynh đệ” và “Lưu Bị ba lần mời Gia Cát Lượng”

Triều Hán có một người tên Triệu Hiếu, tên chữ là Thường Bình. Ông và người em trai Triệu Lễ đều rất yêu thương nhau.

Có năm bị mất mùa, nạn đói khắp nơi. Một nhóm cướp đã chiếm cứ vùng núi Nghi Thu. Một hôm, bọn cướp bắt được Triệu Lễ và chúng muốn ăn thịt anh. Triệu Hiếu chạy đến sào huyệt của bọn cướp, van xin: “Triệu Lễ đang bị bệnh, người lại gầy nữa nên ăn thịt sẽ không ngon. Tôi còn có chút da chút thịt, tôi sẽ thay em trai mình để cho các ông ăn thịt”. Triệu Lễ không chịu, liền nói: “Em bị họ bắt, em chết cũng là số của em, còn anh thì có tội tình gì chứ?” Hai anh em ôm nhau khóc lớn. Bọn cướp bị hai anh em Triệu Hiếu và Triệu Lễ làm cảm động, cuối cùng chúng đã thả họ ra.

Chuyện này về sau truyền đến tai vua, ông liền hạ chiếu thư phong quan cho cả hai anh em họ.

—***—

Thời Tam Quốc, Thục vương Lưu Bị vì muốn khôi phục lại nhà Hán nên đã đi khắp nơi tìm kiếm nhân tài. Khi ông nghe nói Gia Cát Lượng là người tinh thông binh pháp, trí tuệ hơn người, nên ông dẫn Quan Vũ và Trương Phi đến Nam Dương để mời Gia Cát Lượng xuống núi giúp mình. Họ đi suốt đêm để đến Nam Dương, đúng lúc Gia Cát Lượng vừa có chuyến đi xa không còn ở nhà, ba anh em Lưu bị đành buồn bã trở về.

Không lâu, Lưu Bị nghe nói Gia Cát Lượng đã trở về Nam Dương, trong lòng vui mừng, mặc cho trời đang mưa lớn ông vẫn cùng Quan Vũ và Trương Phi đi đến Nam Dương. Khi họ đến trước cổng nhà Gia Cát Lượng, người hầu liền nói với họ rằng: “Tối qua tiên sinh lại có việc nên đi ra ngoài rồi”. Cả hai lần đều không mời được Gia Cát Lượng nên Quan Vũ và Trương Phi cảm thấy không thể kiên nhẫn được nữa, nhưng Lưu Bị lại không hề nản lòng.

Vài ngày sau, họ đến nhà tranh của Gia Cát Lượng lần thứ ba. Người hầu nói với họ: “Chủ nhân đang ngủ”. Quan Vũ và Trương Phi muốn lập tức gọi Gia Cát Lượng dậy, nhưng Lưu Bị không muốn thế mà lại lặng lẽ ở bên ngoài đợi. Lúc này lại đúng vào thời gian lạnh nhất trong năm, trời mưa to làm cái rét như cắt da cắt thịt, ba anh em Lưu Bị lạnh đến cóng người. Quan Vũ và Trương Phi đã không thể nhẫn chịu được nữa, nhưng Lưu Bị vẫn im lặng chờ đợi không nói lời nào. Một lúc sau, Gia Cát Lượng thức dậy, ông vô cùng cảm động khi nghe nói ba anh em Lưu Bị đã đợi rất lâu ở ngoài, thế rồi ông mời ba người họ vào nhà cùng bàn chuyện quốc gia đại sự.

Lưu Bị rất hiểu và khâm phục Gia Cát Lượng, Gia Cát Lượng vì cảm kích thành ý và sự trọng dụng nhân tài của Lưu Bị mà mang ơn, vì thế ông đã đồng ý phò tá Lưu Bị xây dựng đại nghiệp. Thậm chí khi Lưu Bị qua đời, nhận lời ủy thác của Lưu Bị, ông vẫn tiếp tục phò tá con trai Lưu Bị là Lưu Thiền, cuối cùng ông đã qua đời vì phải lo quá nhiều việc, thật đúng là “Cúc cung tận tụy, làm đến hơi thở cuối cùng.”

https://www.youtube.com/watch?v=Q6mpDDQEfOM

Theo chanhkien

Các bài viết liên quan:

Tam Tự Kinh – Tập 14 – Câu chuyện vua Càn Long và Kỷ Hiểu Lam Tam Tự Kinh – Tập 15 – Câu chuyện về Khổng Tử Bát cơm nghìn vàng Văn hóa truyền thống: Xả thân vì nghĩa, giúp người tích đức Kiều Khanh chọn áo tứ thân làm trang phục truyền thống Frankfurt, Đức: Khán giả bị cuốn hút trước vẻ đẹp, sự hoa mỹ và nội hàm của Thần Vận Giải mã bí ẩn “Kinh dịch” (Phần 5): Lên xuống thuận nghịch tạo càn khôn Câu chuyện lịch sử minh chứng không thực hiện lời thề sẽ bị quả báo