Ỷ Lan hay còn gọi là Linh Nhân hoàng thái hậu là người phụ nữ nổi tiếng trong sử Việt. Bà hai lần nhiếp chính giúp nhà Lý có giai đoạn thịnh trị. Đây cũng là một trong những giai đoạn văn minh bậc nhất trong sử Việt, với sự ra đời của Quốc Tử Giám cùng kỳ thi khoa bảng đầu tiên.
Ỷ Lan cùng Lý Thường Kiệt đã bảo vệ Giang Sơn thành công khi đánh bại sự xâm lăng của nhà Tống.
Ỷ Lan cũng góp phần làm Phật giáo phát triển vượt bậc giai đoạn này, dùng Phật Pháp để giáo hóa dân chúng, khiến Giang Sơn thái bình, Xã Tắc ổn định.
Tượng đài Hoàng thái hậu Ỷ Lan dựng ở Gia Lâm. (Ảnh: Wikipedia.org, Public Domain)
Nguồn lịch sử bị thất lạc
Là một người nhân từ, luôn yêu thương giúp đỡ dân chúng, thế nhưng lịch sử lưu lại câu chuyện bà đã giết hại thái hậu Thượng Dươngvà 72 người thị nữ khiến nhiều nhà nghiên cứu cũng bất ngờ khó hiểu, nhưng lịch sử cũng không ghi rõ lý do vì sao giết hại, nên nhiều người cho rằng vì ghen tuông của phụ nữ mà giết.
Về sự kiện này sử thần Ngô Sĩ Liên viết trong Đại Việt Sử ký Toàn thư rằng: “Nhân Tông là người nhân hiếu, Linh Nhân là người sùng Phật, sao lại đến nỗi giết đích Thái hậu, hãm hại người vô tội, tàn nhẫn đến thế ư? Vì ghen là thường tình của đàn bà, huống chi lại mẹ đẻ mà không được dự chính sự. Linh Nhân dẫu là người hiền cũng không thể nhẫn nại được, cho nên phải kêu với vua. Bấy giờ vua còn trẻ thơ, chỉ biết chiều lòng mẹ là thích, mà không biết là lỗi to ”
Vì sao lịch sử lại không nói rõ được việc Ỷ Lan hại chết Thượng Dương? Năm 1407 sau khi đánh bại nhà Hồ, tướng nhà Minh là Trương Phụ cho đốt nhiều nguồn sử liệu, các sách quý và sách sử đều bị lấy hết chở về thành Nam Kinh. Vì thế mà các chi tiết lịch sử trước đó đều bị thất lạc.
Cuốn cuốn sử sau đó như “Đại Việt Sử ký Toàn thư” là ghi chép lại sau này vào thời nhà Lê, vì thế mà cũng không rõ việc vì sao Ỷ Lan lại hại chết Thượng Dương cùng 72 thị nữ.
Nhà Tống hiểu rõ nội tình Đại Việt
Thời điểm vua Lý Thánh Tông trị vì, nhà Tống cho người tìm hiểu khá rõ nội tình của Đại Việt, thậm chí móc nối với các vị quan của Triều đình nhằm gây chia rẽ nội bộ Đại Việt. Riêng vụ việc Hoàng Thái hậu Thương Dương cùng 72 thị nữ bị xử chết thì nhà Tống hiểu rất rõ, vì nhà Tống cũng có phần trong vụ việc này
Sau này nhà nghiên cứu là giáo sư Trần Đại Sỹ sử dụng các tư liệu từ 3 bộ sách của nhà Tống tìm ra nguyên nhân vì sao Hoàng Thái hậu Ỷ Lan hại chết Thượng Dương:
– “Quách thị nam chinh” nói về cuộc hành quân của Quách Qùy khi đánh Đại Việt
– “Triệu thi chinh tiên Giao Chỉ ký” đây là nhật ký hành quân tiến đánh Đại Việt của Triệu Tiết.
– “Tống triều công thần bi ký” sao chép tất cả văn bia, mộ chí các công thần nhà Tống.
Thời kỳ này Tống – Chiêm muốn thôn tính Đại Việt, nên người Tống do thám và biết nhiều nội tình của Đại Việt. Hiện nay các thư viện ở Trung Quốc như Quảng Châu, Liễu Châu đều có bộ sách này.
Ba bộ sách trên nói rất rõ nội tình khiến Linh Nhân hoàng thái hậu Ỷ Lan phải giết chết Thái hậu Thượng Dương và 72 người thị nữ, chứ không phải là cái ghen của đàn bà.
Linh Nhân hoàng thái hậu xử phạt kẻ phản quốc theo luật
Trước hết phải nói đến xuất thân của Thái hậu Thượng Dương. Thời vua Lý Thái Tông trị vì, thế lực gia đình họ Dương rất mạnh, từ thời Tể tướng Dương Đức Thành, con ông là Dương Đạo Gia (tức Dương Đức Minh) thay ông làm Tể tướng, các con khác cũng làm quan đầu Triều; con gái của ông là Thiên Cảm hoàng hậu được vua Lý Thái Tông rất yêu mến.
Thái hậu Thượng Dương lúc trẻ có tên là Dương Hồng Hạc, là cháu ruột gọi Dương Đức Thành là ông nội, Dương Đạo Gia là bác ruột, Thiên Cảm hoàng hậu là cô ruột.
Thiên Cảm hoàng hậu muốn Hồng Hạc lấy Thái tử Lý Nhật Tôn, để khi Nhật Tôn lên ngôi thì Hồng Hạc làm Hoàng hậu, còn mình làm Thái hậu, tiếp tục duy trì uy quyền vững chắc của gia đình họ Dương.
Thế nhưng Thái tử thấy thế lực Dương Gia rất mạnh lấn cả Vua, vì thế mà không muốn có con với Hồng Hạc. Sau này khi Nhật Tôn lên ngôi vua Lý Thánh Tông, Thiên Cảm trở thành Thái hậu ép Vua phong Hồng Hạc làm Thượng Dương hoàng hậu, nhưng vua Lý Thánh Tông dù phải tuân theo cũng quyết không gần gũi, đó chính là lý do hoàng hậu Thượng Dương nhập cung hàng chục năm nhưng vẫn không có con.
Từ đó hoàng hậu Thượng Dương hận Vua, gia đình họ Dương bàn nhau sẽ cướp ngôi khi có cơ hội. Lúc này nhà Tống cũng lăm le thôn tính Đại Việt, vì thế mà gia đình họ Dương bí mật liên hệ với nhà Tống, nhà Tống cũng hứa sẽ đưa binh giúp đỡ, việc thành công sẽ giao cho Dương Đạo Gia làm Giao Chỉ quận vương.
Năm 1072 vua Lý Thánh Tông mất, cơ hội đến, gia đình họ Dương làm phản, tuy nhiên kế hoạch không thành, nhà Tống cũng không đưa binh sang giúp như đã hẹn. Bởi nhà Tống chỉ muốn nhân cơ hội này khiến Đại Việt có biến dẫn đến suy yếu, Tống cũng không dễ trong thời gian ngắn đưa quân sang do phải đối phó với Liêu Quốc và Tây Hạ.
Không được nhà Tống đưa quân sang giúp, họ Dương bị diệt. 72 thị nữ theo hoàng hậu Thượng Dương vốn được gia đình họ Dương huấn luyện cho việc cướp ngôi. Đó là lý do khiến Ỷ Lan phải trị tội cả hoàng hậu Thượng Dương lẫn 72 thị nữ.
Như vậy Thượng Dương cùng 72 thị nữ bị xử tội chết theo luật định, nếu như Linh Nhân hoàng thái hậu không xử, mà để người khác xét xử thì cũng sẽ xử tử vì tội phản quốc.
Trần Hưng
Bài liên quan:
>> Mối tình đẹp nhất của đức Vua trong sử Việt: Vua quyết thi tài trị quốc cùng Nguyên Phi
Các bài viết liên quan:
Xuất thân cùng lá số tử vi làm sáng tỏ Trần Thủ Độ
Ngắm 7 Di sản văn hóa thế giới mới được công nhận
Quan niệm “Thiên nhân hợp nhất” thể hiện trên phục sức truyền thống Trung Quốc
Tô mỳ Quảng đạt kỷ lục châu Á
“72 phép biến hóa của Tôn Ngộ Không”
200 năm trước khi bị Pháp xâm lược, Đại Việt đã đánh bại Tây phương
Trận đánh kinh điển: “Thuyền cỏ mượn tên” được tái xuất hiện trong sử Việt
Thi bắn cung tên mà không cần tên: Từ người suýt lấy mạng Thành Cát Tư Hãn đến vị tướng kiệt xuất
Chưa có ý kiến... bạn sẽ là người đầu tiên đưa ra ý kiến!