Đại Cồ Việt bị vuột mất cơ hội tiến sang chiếm Trung Nguyên vào phút cuối cùng

Trong lịch sử vào thời nhà Lý, trong hoàn cảnh đất nước bị kẹp giữa liên minh Tống – Chiêm. Thế nhưng Đại Cồ Việt đã có một cơ hội rất tốt để tiến quân sang Trung Nguyên đánh bại nhà Tống, nhưng đến phút cuối cùng cơ hội này lại bị vuột mất. 

Câu chuyện này liên quan đến một nhân vật mà ngày nay cả chính quyền Trung Quốc và Việt Nam đều đánh giá ngược nhau. Phía Trung Quốc cho rằng ông có công chống lại Đại Cồ Việt giúp ổn định vùng biên giới; còn phía Việt Nam thì cho rằng ông là tượng trưng cho hình ảnh “đoàn kết” của các dân tộc thiểu số vùng biên giới chống phương bắc.

Nhân vật đó là Nùng Trí Cao, thủ lĩnh dân tộc người Choang (hay người Tráng tức người Tày, Nùng ngày nay) ở Quảng Nguyên (nay là tỉnh Cao Bằng), là con của thủ lĩnh địa phương Nùng Tồn Phúc và bà A Nùng. Năm 1038, Nùng Tồn Phúc tự xưng là Chiêu Thành Hoàng Đế, đặt tên nước là Trường Sinh rồi đem quân tiến đánh các nơi.

Tháng 2/1039 vua Lý Thái Tông phải thân chinh đi đánh quân của Phúc, Nùng Tồn Phúc thua trận phải cho quân chạy vào núi nhưng vẫn bị bắt. Vua Lý sai chém cả Nùng Tồn Phúc và con là Nùng Trí Thông.

Chân dung giả tưởng Nùng Trí Cao năm 1917. Ảnh wikipedia.org

Mong muốn lập vương quốc tự trị cho người Choang

Vì mong muốn lập một vương quốc tự trị riêng cho người Choang, nên nhiều lần Nùng Trí Cao đã nổi lên, nhưng lần  nào cũng bị quân triều đình nhà Lý đánh bại.

Năm 1041 Nùng Trí Cao hợp quân ở tiến đánh châu Thảng Do (gần Quảng Nguyên), Đại Việt Sử ký Toàn thư có ghi chép rằng: “Năm ấy, Nùng Trí Cao cùng với mẹ là A Nùng từ động Lôi Hỏa lại về chiếm cứ châu Thảng Do, đổi châu ấy làm nước Đại Lịch. Vua sai tướng đi đánh, bắt sống được Trí Cao đem về Kinh sư. Vua thương tình vì cha là Tồn Phúc và anh là Trí Thông đều đã bị giết nên tha tội, cho giữ châu Quảng Nguyên như cũ, lại phụ thêm cho bốn động Lôi Hỏa, Bình, An, Bà và châu Tư Lang nữa.”

Năm 1048 Trí Cao lại chiếm giữ phía tây động Vật Ác (thuộc Quảng Nguyên), vua sai tướng Quách Thịnh Dật đi đánh khiến Trí Cao phải đầu hàng.

Sở dĩ những cuộc nổi dậy của cha con Nùng Tồn Phúc và Nùng Trí Cao ở Đại Việt đều rất nhanh chóng bị đánh bại. Bởi lẽ nhà Lý có một cơ quan gọi là “Khu Mật Viện” giống như cơ quan tình báo ngày nay, do những người Tày Nùng cung cấp thông tin. Cho nên cơ quan này nắm chắc mọi động thái của Nùng Trí Cao, vì thế Đại Việt đánh thắng rất dễ dàng, Nùng Trí Cao dù ẩn thân ở đâu cũng  bị phát hiện và chỉ cần một cuộc điều bình là bắt sống được.

Vì tự tin nắm chắc Nùng Trí Cao trong tay nên khi bắt được, nhà Lý cũng chỉ cần răn đe và thả ra ngay mà không cần lo lắng gì.

Năm 1052 Nùng Trí Cao tự xưng là Nhân Huệ Hoàng Đế, đặt tên nước là Đại Nam. Vì không được nhà Lý công nhận, Trí Cao quyết định xin làm làm chư hầu phụ thuộc nhà Tống, mong nhà Tống phong  vương và bảo hộ cho mình. Tuy nhiên vua Tống Nhân Tông không đồng ý, Nùng Trí Cao liền quyết định đem binh tiếng sang đất Tống nhằm khẳng định sức mạnh của dân tộc Choang và buộc vua Tống phải phong hầu.

Tấn công chiếm  nhiều Châu Trại  trên đất Tống, khiến quân Tống kinh hoàng

Được sự giúp đỡ của các thủ lĩnh người Tày, người Thái ở Quảng Tây, quân của Nùng Trí Cao chiếm được rất nhiều châu như: Hoành châu, Quý châu, Cung châu, Tầm châu, Đằng châu, Ngô châu, Khang châu, Đoan châu, Ung châu, rồi đem quân vây hãm Quảng  châu.

Thế nhưng thành Quảng châu kiên cố, quân Tống liều chết giữ thành, sau 57 ngày công phá không chiếm được thành, Nùng Trí Cao ngừng công kích, nhưng vẫn cho quân tiến tiếp phía bắc đánh  chiếm thành Thanh Viễn, Anh châu, Thiều châu.

Thắng trận, Nùng Trí cao cho quân tiến tiếp về phía tây chiếm tiếp Liên châu, Hạ châu, Thiệu châu. Toàn thắng, quân của Nùng Trí Cao tiến tiếp lên phía bắc đánh chiếm Cung châu và Toàn châu tiến đến tận dãy núi Ngũ Lĩnh.

Ngũ Lĩnh là dãy núi hiểm trở, rất khó để vượt núi bắc tiến, nên Nùng Trí Cao Đổi hướng tiến quân về hướng tây nam đánh chiếm Quế châu, Hưng An, Liễu châu, Tấn châu và chiếm lại Ung châu (đã bị nhà Tống chiếm lại tháng 10 năm 1052).

Lúc này Nùng Trí Cao đã chiếm được một dải đất rộng lớn, ông ta định xây dựng kinh đô cùng vương quốc hùng mạnh riêng cho người Choang. 

Bản đồ đường tiến quân của Nùng Trí Cao của tác giả Trần Việt Bắc – vẽ lại theo tài liệu và bản đồ trong bài viết “Decisive Battles: Parallels Between the Battles of the Kunlun Pass (China, 1054) and Hastings (England, 1066)” Presented at ASPAC ’98. Whitman College, June, 1998. JeffreyBarlow (Ph.D)

Cuộc tiến binh của Nùng Trí Cao khiến cả triều đình và quan lại nhà Tống lo sợ. Trong khi vua Tống đang bối rối thì vua Lý Thái Tông của Đại Cồ Việt xin mang quân phối hợp với nhà Tống đánh Nùng Trí Cao, vua Tông liền đồng ý.

Tuy nhiên khi quân Đại Cồ Việt tiến đến biên giới thì danh tướng nhà Tống là Địch Thanh nghe tin vua Tống đồng ý để Đại Cồ Việt giúp đánh Nùng Trí Cao thì trong lòng như có lửa đốt, ông biết rằng quan hệ Tống – Việt vốn chẳng tốt đẹp, Tống – Chiêm luôn là mối họa cho Đại Cồ Việt, vì thế Đại Cồ Việt đột nhiên mang quân giúp Tống chắc chắn sẽ hội quân cùng Nùng Trí Cao tiến đánh vào Trung Nguyên thì nguy to.

Địch Thanh vội vàng khuyên can Tống Nhân Tông rằng: ““Có một Nùng Trí Cao mà đất Lưỡng Quảng không khống chế được, lại phải nhờ quân ngoại quốc vào đánh giúp. Nếu có ai nhân đó mà nổi loạn, thì làm thế nào?”.

(Nhiều độc giả Việt Nam đã biết đến danh tướng Địch Thanh qua phim ảnh)

Vua Tống tỉnh ra cho là phải liền sai người báo quân Đại Cồ Việt không cần giúp đỡ, đồng thời sai tướng Dư Tĩnh và Tôn Miện đánh Nùng Trí Cao, tuy nhiên đánh mãi vẫn không sao thắng được.

Thanh Thế quân của Nùng Trí Cao ngày càng mạnh, Trí Cao dâng biểu xin vua Tống phong cho mình là Tiết độ sứ ở Ung châu và Quý châu, vua Tống toan đồng ý, nhưng Địch Thanh xin dẫn quân đi đánh và được Vua đồng ý.

Nùng Trí Cao là người đã khiến quân Tống khiếp đảm, khiến danh tướng Địch Thanh phải vất vả. Trong ảnh là tạo hình danh tướng Địch Thanh và chùa Trúc Lâm Bản Giốc, nơi có thờ Nùng Trí Cao. (Ảnh tổng hợp – Ảnh gốc: Tai Do Khac, taybacvietnam.wordpress.com)

Đầu năm 1053, Địch Thanh hội cùng cánh quân của Dư Tĩnh và Tôn Miện, đóng ở Tân châu (Quảng Tây ngày nay).

Địch Thanh quyết định dùng “Nhẫn” để đánh Nùng Trí Cao, ông lệnh cho các tướng không được xuất quân, ai trái lệnh sẽ bị xử theo quân lệnh. Tướng Trần Thự trái lệnh đem quân đi đánh và bị thua trận,  Địch Thanh bèn đem xửa trảm theo quân lệnh, đồng thời cho quân nghỉ ngơi 10 ngày.

Quân do thám báo cho Trí Cao biết tình hình quân Tống, Trí Cao cho rằng quân Tống thua nhiều trận không dám giao chiến nữa mới nghỉ ngơi 10 ngày, từ đó mà chủ quan khinh địch, thành trì không còn canh phóng cẩn mật như trước nữa.

Lúc này Địch Thanh mới bất ngờ điều binh tiến đánh, quân của Trí Cao hoàn toàn bất ngờ và bị tan vỡ, nhiều tướng bị tử trận. Đại Việt Sử ký Toàn thư ghi chép rằng “Tướng tâm phúc của Cao là Hoàng Sư Mật cùng với thủ hạ 57 người chết tại trận. Quân Tống đuổi theo giết hơn 2200 người. Trí Cao đốt thành ban đêm trốn đi”.

Nùng Trí Cao cùng gia quyền chạy đến Đặc Ma nay là thị trấn Quảng Nam, gần ranh giới Quảng Tây và Vân Nam, cách phía bắc thị xã Đồng Văn, Hà Giang của Việt Nam khoảng 100 km.

Năm 1055 quân Tống tiến đánh Đặc Ma, mẹ và các con của Nùng Trí Cao bị bắt và bị xử tử. Về số phận của Nùng Trí Cao thì Tống sử có ghi chép rằng “không biết rõ về cái chết của Nùng Trí Cao”

Thế  nhưng Đại Việt Sử ký Toàn thư ghi chép rằng: Tháng 10/1053 Nùng Trí Cao cầu cứu Đại Cồ Việt, vua Lý Thái Tông cho quân đi tiếp ứng, thế nhưng quân Đại Cồ Việt chưa đến nơi thì quân Trí Cao đã bị Địch Thanh đánh bại, phải chạy trốn sang nước Đại Lý, Đại Cồ Việt cũng rút quân về.

Sử Việt cũng có ghi chép rằng: Năm 1055 quân Tống tiến đánh Đặc Ma bắt được mẹ Trí Cao là A Nùng, em Trí Cao là Trí Quang, con là Kế Phong. Quân cảm tử của Tống bí mật tiến vào Đại Lý truy tìm Nùng Trí Cao, vì không muốn gây hấn với nhà Tống nên Đại Lý đã chủ động bắt  Nùng Trí Cao rồi dâng thủ cấp cho nhà Tống.

Như vậy sử Tống thì  không biết rõ số phận Nùng Trí Cao ra sao, nhưng sử Việt ghi rõ Đại Lý đã bắt và dâng thủ cấp của Trí Cao cho nhà Tống. Sự mâu thuẫn này dẫn đến những suy luận khác nhau, nhiều người cho rằng nếu Đại Lý thật sự dâng đúng thủ cấp Nùng Trí Cao cho nhà Tống thật thì Tống sử đã không viết “không biết rõ về cái chết của Nùng Trí Cao”. Nhà nghiên cứu Trần Đại Sỹ thì cho rằng Nùng Trí Cao không bị chết như sử Việt đã ghi.

Đại Cồ Việt bị vuột mất cơ hội đánh bại nhà Tống vào phút cuối cùng

Trong lịch sử có ghi chép nhà Lý xin tiến quân sang Trung Quốc nhằm giúp nhà Tống đánh Nùng Trí Cao. Vua Tống đồng ý, nhưng sau đó  danh tướng Địch Thanh nghi ngờ đây là mưu kế của Đại Cồ Việt mượn cớ này để đánh úp quân Tống, vì thế mà khuyên can vua Tống kịp thời, quân Đại Cồ Việt tới biên giới thì đành lui binh.

Vậy liệu đây có đúng là mưu kế của Đại Cồ Việt nhằm đánh úp quân Tống không? Hay là giúp nhà Tống thật?

Tại thời điểm này mối quan hệ giữa hai nước Tống – Việt không có tốt đẹp gì, nhà Tống còn muốn liên minh Chiêm Thành nhằm cô lập Đại Cồ Việt. Vì thế việc Nùng Trí Cao đánh chiếm Tống là hoàn cảnh tốt đẹp cho Đại Cồ Việt vì thế không thấy có lý do gì để Đại Cồ Việt phải mang quân sang giúp Tống.

Khi Nùng Trí Cao thua trận liền cầu cứu ngay Đại Cồ Việt, nhà Lý liền mang quân đi cứu ngay lức tức, tiếc rằng không kịp. Điều này cho thấy nếu như nhà Lý thật sự muốn đánh Nùng Trí Cao giúp Tống thì không đời nào lại đi ứng cứu cho Nùng Trí Cao.

Nếu không có danh tướng Địch Thanh khuyên can vua Tống kịp thời, hoặc khuyên can chỉ chậm một chút, quân Đại Cồ Việt tràn sang phối hợp cùng quân Nùng Trí Cao đánh Tống thì nhà Tống nguy cơ sẽ tan vỡ. Bởi lẽ các cánh quân tinh nhuệ của nhà Tống phải tập trung tại biên giới phía tây để ngăn quân Tây Hạ, phía bắc lo phòng thủ trước sự xâm lăng của quân Liêu, nếu ở phía nam Đại Cồ Việt cùng Nùng Trí Cao phối hợp với các thủ lĩnh dân tộc vùng Quảng Đông, Quảng Tây  cùng tiến đánh thì nhà Tống khó chống đỡ nổi.

Đền thờ Nùng Trí Cao ở xã Vĩnh Quang TP Cao Bằng. (Ảnh caocaobang.vn)

Dù ý định lập nên vương quốc riêng của người Choang không thành, nhưng người Tày, Nùng ngày nay xem Nùng Trí Cao như một đại anh hùng dân tộc, nhiều nơi dựng miếu thờ ông. Ngày 3/3 hàng năm là ngày lễ kỷ niện về Nùng Trí Cao, đây là ngày hội chính của người Tày, Nùng, người dân các nơi nô nức đổ về các miếu thờ lớn cùng nghe kể chuyện về ông.

Theo trithucvn.net

Bài liên quan:

>> Lãnh thổ nước Việt xưa kia lớn gấp 10 lần ngày nay

>> Điểm lại những lần quân Việt tiến đánh sang Trung Quốc nhằm bảo vệ giang sơn (phần 1)

>> Hậu duệ nhà Trần của Đại Việt trở thành Hoàng Đế Trung Hoa

Các bài viết liên quan:

Ai có thể thay đổi được số mệnh Đội quân tinh nhuệ ‘hổ báo kỵ’ từng đánh bại Mã Siêu, đuổi Lưu Bị nhưng không bắt nổi Triệu Tử Long Biết trước vận mệnh, các bậc danh nhân kỳ tài xưa kia đã làm gì để thay đổi số mệnh Lãnh thổ nước Việt xưa kia lớn gấp 10 lần ngày nay Đà Nẵng 1858 – cuộc chiến không thể nào quên: Khi súng hỏa mai phải đương đầu với vũ khí hiện đại phương Tây (phần 3) Huệ Túc Phu Nhân dùng tử vi biết trước những anh hùng hy sinh trong cuộc chiến Mông Cổ lần 1 Những lời tiên tri báo trước về việc mưu sát vua Đinh Tiên Hoàng Xuất thân cùng lá số tử vi làm sáng tỏ Trần Thủ Độ