Home » Khám Phá, Khoa học, Tiêu biểu sideshow » Thiên Hà Andromeda và những ngôi sao tương lai
Hai đài quan sát ESA đã kết hợp năng lượng để quan sát thiên hà Andromeda (Chòm sao Tiên Nữ) trong một trạng thái mới. Herschel nhìn thấy vành đai của sự hình thành ngôi sao ở trong này, hình ảnh chi tiết nhất của thiên hà Andromeda từng được chụp bời các bước sóng hồng ngoại, và XMM-Newton cho thấy ngôi sao chết tỏa sáng tia X-quang vào không gian.

Thiên hà Andromeda là hàng xóm lớn gần thiên hà của chúng ta nhất, nó chưa vài trăm tỷ ngôi sao. Tập hợp những hình ảnh này hiển thị tất cả các giai đoạn của chu kỳ sự sống của sao. (Credit: Infrared: ESA / Herschel / PACS / SPIRE / J Fritz, U. Gent; X-ray:. ESA / XMM-Newton / EPIC / W Pietsch, MPE; quang:. R. Gendler)

Trong mùa Giáng sinh 2010, Đài quan sát Herschel và XMM-Newton của ESA hướng mục tiêu gần nhất thiên hà xoắn ốc M31 rộng lớn. Đây là thiên hà tương tự dãi Ngân Hà của chúng ta… cả hai chứa hàng trăm tỷ ngôi sao. Đây là hình ảnh hồng ngoại dãi rộng chi tiết nhất của thiên hà Andromeda từng được chụp và cho thấy rõ ràng rằng các ngôi sao ngày càng nhiều trên phạm vi của chúng.

Nhạy cảm với ánh sáng hồng ngoại dãi rộng, Herschel nhìn thấy những đám mây bụi và khí đốt nơi ngôi sao có thể hình thành. Bên trong các đám mây này có nhiều đám bụi đang nén lại thành các ngôi sao, mỗi ngôi sao hút bản thân chúng lại với nhau trong một quá trình hấp dẫn rất chậm có thể kéo dài hàng trăm triệu năm. Một khí ngôi sao đạt đến một mật độ đủ lớn, nó sẽ bắt đầu phát sáng ở các bước sóng quang học. Nó sẽ hiện ra từ đám mây sinh ra nó và trở nên rõ ràng cho kính thiên văn thông thường.

Nhiều thiên hà có cùng hình dạng xoắn ốc nhưng Andromeda rất thú vị bởi vì nó cho thấy một vành đai bụi cỡ khoảng 75.000 năm án sáng bao quanh trung tâm thiên hà. Một số nhà thiên văn học suy đoán rằng vành đai bụi này có thể được hình thành trong một vụ va chạm xảy ra gần đây với thiên hà khác. Hình ảnh Herschel mới này tiết lộ thêm nhiều chi tiết phức tạp, với ít nhất là 5 vành đai đồng tâm của đám bụi hình thành sao có thể thấy được.

Chồng lên hình ảnh bằng hồng ngoại là một tia X-quang được chụp hầu như đồng thời bởi đài quan sát XMM-Newton. Trong khi tia hồng ngoại cho thấy sự khởi đầu của sự hình thành ngôi sao, còn tia X-quang thông thường cho thấy điểm cuối của quá trình phát triển của sao.

XMM-Newton làm nổi bật hàng trăm nguồn X-quang trong Andromeda, rất nhiều trong số đó tập trung xung quanh trung tâm, nơi các ngôi sao tự nhiên được tìm thấy tập trung cùng nhau nhiều hơn. Một số trong đó là sóng chấn động  và các mảnh vụn trôi trong không gian từ một ngôi sao nổ tung, những trường hợp khác là cặp ngôi sao dính vào nhau bởi lực hấp dẫn của quá trình kết thúc sự sống.

Trong những cái “ôm” chí tử này, một ngôi sao đã chết rồi và đang kéo theo khí từ “người bạn” còn sống. Khi khí trôi dạt trong không gian, nó nóng lên và phát ra tia X-quang. Ngôi sao còn sống cuối cùng sẽ bị cạn kiệt “sức sống”, có nhiều khối năng lượng của nó bị trút ra do lực hấp dẫn mạnh mẽ hơn của “người bạn” đồng hành của nó. Khi “xác chết” của ngôi sao bao phủ nó trong sự “đánh cắp” khí này, nó có thể nổ tung.

Cả những bức ảnh hồng ngoại và X-quang cho biết thông tin là không thể thu thập từ mặt đất bởi vì những bước sóng này bị hấp thụ bởi lớp khí quyển của Trái Đất. Những ánh sao lấp lánh nhìn từ Trái Đất thực sự là một cảnh đẹp nhưng thực tế chứa đựng chỉ một phần câu chuyện. Ánh sáng càng rõ chứng tỏ ngôi sao càng lớn, trong khi tia hồng ngoại cho chúng ta thấy thời kỳ bắt đầu và tia X-quang cho biết thời kỳ kết thúc thống khổ của chúng.

Biểu đồ sự sống của các ngôi sao, chúng ta cần nhìn thấy tất cả và điều Herschel và XMM-Newton đã đóng góp rất nhiều.

Tâm Minh

Theo sciencedaily


01 ý kiến dành cho “Thiên Hà Andromeda và những ngôi sao tương lai”

  1. HAM HOC HOI 19/01/2014

    wow,4 tỷ năm nữa ngân hà sẽ va chạm với thiên hà Tiên Nữ, không biết nhân loại qua nổi khoảnh khắc đó không nhỉ?!

    Reply

Ý kiến bạn đọc