Home » Danh nhân, Tiêu Điểm, Văn hóa » Khi tình thế “ngàn cân treo sợi tóc”: Chỉ một trận đánh tan liên quân Tống – Chiêm – Khmer

Phải đối mặt với quân Tống ở phía bắc, liên quân Chiêm Thành – Khmer từ phía nam đánh lên, tình thế Đại Việt như nghìn cân treo sợi tóc, chỉ đi lạc một nước cờ là Đại Việt trở lại thời kỳ bắc thuộc.

Phòng tuyến Như Nguyệt

Đầu năm 1077 nhà Tống đưa 30 vạn quân Tống (10 vạn quạn chủ lực và 20 vạn phu phen) do chủ tướng Quách Qùy cùng phó tướng Triệu Tiết chỉ huy vượt biên giới tiến đánh Đại Việt.

Lý Thường Kiệt cho lập phòng tuyến vững chắc sông Như Nguyệt chặn đứng quân Tống. Quách Qùy cho quân vượt sông nhằm tiến đánh vào thành Thăng Long. Quân Tống có 2 lần tô chức tổng tấn công nhưng đều bị chặn lại phải rút về.

Lý Thường Kiệt

Tượng Lý Thường Kiệt trong Đại Nam Quốc Tự. (Ảnh từ wikipedia.org)

Có lần quân Tống tấn công, viên tướng Miêu Lý cùng 2.000 quân tinh nhuệ vượt qua được phòng tuyến cuối cùng của sông Như Nguyệt rồi tiến thẳng đến Thăng Long. Nhận thấy quân Tống phía sau đều bị chặn lại không thể hỗ trợ được mình, nhưng Miêu Lý vẫn quyết định đưa 2.000 quân thẳng tiến đến Kinh thành Thăng Long. Nhưng tới vùng Yên Phụ, Thụy Lôi thì bị quân Đại Việt kịp thời chặn đứng, Miêu Lý không vượt qua được phải cho quân rút về, nhưng chạy về đến sông Như Nguyệt thì cầu phao để vượt sông đã bị hủy, quân Đại Việt ở sông Như Nguyệt cũng tấn công, khiến số quân tinh nhuệ này của Tống bị diệt gần hết.

Quách Quỳ thất vọng vì quân của Miêu Lý không thể đến được Thăng Long nên tức giận xử tử viên tướng này. Nhận thấy không sao vượt sông được, Quách Qùy quyết định không vượt sông nữa, mà cho quân phòng thủ, nhưng bề ngoài vẫn giả như chán chường, lơ lơ phòng bị để dụ quân Đại Việt tấn công.

Tuy nhiên Lý Thường Kiệt không rơi vào cái bẫy này, ông cho quân do thám rồi cho các cánh quân nhỏ tập kích quấy nhiễu tiêu hao binh lực quân Tống rồi rút ngay nhằm bảo toàn lực lượng.

Quân Tống bày trận cẩn mật không có sơ hở

Thấy không dụ Đại Việt tấn công được, quân Tống cũng không vờ lơ là nữa mà bố phòng cẩn mật ngay từ phía bờ sông, các máy bắn đá để bán các chiến thuyền được đặt ngay ở bờ sông. Quân Đại Việt thấy quân Tống bố phòng cẩn mật cũng không dám tập kích nữa mà cũng bố phòng cẩn thận ngăn quân Tống tấn công.

Quân Tống hy vọng thủy binh của mình tiến đến, khi đó mới phối hợp cùng thủy quân tấn công nhưng lại không biết rằng thủy quân Tống đã bị Lý Kế Nguyên xuất sắc đánh bại và phải rút lui.

Lúc này Phò mã Thân Cảnh Phúc cùng các quân địa phương nơi biên giới liên tục tập kích vào hậu phương quân Tống, chặn mất con đường tiếp tế nhu yếu phẩm, khiến quân Tống thiếu thốn lương thực và thuốc men, tinh thần và sức chiến đấu sa sút, quân Tống phải cho quân hỗ trợ dân phu vận chuyển nhu yếu phẩm từ bên Tống sang.

Tình hình như thế kéo dài suốt gần 2 tháng, quân Tống thiếu nhu yếu phẩm nên càng khó khăn, nếu kéo dài như thế thì rất có lợi cho Đại Việt và bất lợi cho Tống. Khi quân Tống kiệt quệ nếu không tự ý rút về thì cũng sẽ thảm bại nếu Đại Việt vượt sông tiến đánh.

Đại Việt 2 đầu thọ địch, tình thế như ngàn cân treo sợi tóc

Tuy nhiên đúng lúc này ở phía nam liên quân Chiêm Thành – Khmer do đích thân Vua Chiêm là Chế Củ 4 (Harivarman IV) tiến đánh Đại Việt, lần lượt chiếm các Châu là Minh Linh, Bố Chính, Lâm Bình. Vua Khmer là Harshavarman III hay tin quân Tống và Đại Việt đang tập trung ở sông Như Nguyệt, nên quyết định gửi thêm quân đến nhằm thừa cơ chiếm các vùng đất phía nam của Đại Việt.

Tình thế bỗng hoàn toàn bất lợi cho Đại Việt khi 2 đầu thọ địch, quân Đại Việt tập trung hết ở sông Như Nguyệt ngăn quân Tống, quân phía nam chỉ toàn dân binh địa phương tất không thể ngăn liên quân Chiêm – Khmer. Nếu gửi ít quân xuống phía nam thì cũng không ngăn được liên quân Chiêm – Khmer, mà gửi nhiều quân xuống phía nam thì lại không thể chặn được quân Tống.

Tình thế khó khăn như ngàn cân treo sợi tóc, đòi hỏi phải có ngay một kế sách đùng đắn, nếu đi sai một nước cờ có thể mất nước và Đại Việt lại bị rơi vào thời kỳ bắc thuộc.

Tình thế vô vàn nguy hiểm, Lý Thường Kiệt quyết định không rút quân về nam mà phải đánh quân Tống chỉ một trận là diệt luôn phần lớn quân Tống, khiến quân Tống không còn sức tấn công nữa. Nhưng lúc này quân Tống bố trí quân phòng thủ rất nghiêm mật không có sơ hở.

Chủ tướng Quách Qùy và phó tướng Triệu Tiết do mâu thuẫn không nhất trí với nhau, nên 2 người lập trại cách xa nhau đến 60 dặm (30 cây số). Tuy nhiên quân Tống bố trí cụm quân trung gian nằm giữa 2 trại này, nên 2 trại của 2 chủ tướng có thể hỗ trợ nhau nếu bị tấn công. Quân Tống hầu hết đều tham gia chiến trướng đánh Liêu quốc và Tây Hạ nên tinh nhuệ lại có nhiều kinh nghiệm, các tướng bố trí quân rất bài bản và cẩn mật không dễ tấn công.

Những con người quả cảm nhất

Trước tình thế đó Lý Thường Kiệt quyết định phải có một trận đánh nghi binh trước nhằm xáo trộn đội hình phòng thủ của Tống, thế trận phòng thủ thay đổi, để quân Tống tập trung phòng thủ ở trại của chủ tướng Quách Qùy, sau đó sẽ tấn công đòn quyết định vào trại của phó tướng Triệu Tiết, trại quân của Triệu Tiết được xây dựng theo kiểu tạm thời nên cũng dễ tấn công hơn so với trại quân của Quách Qùy.

Cuộc tấn công nghi binh vô cùng quan trọng này được giao cho 2 Hoàng thân nhà Lý là Hoằng Chân và Chiêu Văn. Hai vị này đều là con trai của vua Lý Thái Tông, em trai của vua Lý Thánh Tông và là chú của vua Lý Nhân Tông.

Theo sách “Đàm Phố” của Tôn Thăng đời Tống thì Hoàng Chân có độ quân bản bộ của mình , được tập luyện trn pháp bài bản. Hoằng hân và Chiêu Văn ở Vạn Xuân, tức là ở khu vực cực đông của chiến tuyến sông Cầu, đối diện với trại quân của Quách Qùy.

Từ Vạn Xuân Hoằng Chân và Chiêu Văn chỉ huy 2 vạn quâ cùng 400 thuyền tiến sang trại của Quách Qùy tấn công, dù cuộc tấn công này không có mục tiêu chiến thắng, mà chỉ là nghi binh, nhưng khác với các trận tập kích trước là cần đánh mạnh và đánh thật nhằm quân Tống lo đối phó phải xáo trộn đội hình phòng thủ.

Quân Việt tiến đến khu vực nhúi Nham Điền đẩy lui 5.000 kỵ binh tinh nhuệ của quân Tống tại đây. Chiếm được núi Nham Điền, quân Việt từ trên cao đánh mạnh vao trại quân Quách Qùy, vượt qua mấy lớp phòng thủ của quân Tống ở phía ngoài, tiến được vào khu trung tâm.

Trước sức đánh dũng mãnh của quân Việt, Quách Qùy cùng quân Tống cho rằng lần này quân Việt đã cho quân chủ lực đánh thật, nên 7.000 kỵ binh còn lại cùng các binh tướng tập trung lại đánh nhằm tiêu diệt quân Việt.

Bản đồ Như Nguyệt. (Ảnh: Lưu Ly/Wikipedia, CC BY 3.0)

Bản đồ Như Nguyệt. (Ảnh: Lưu Ly/Wikipedia, CC BY 3.0)

Một cuộc chiến vô cùng ác liệt diễn ra khiến 2 bên thiệt hại nhiều, quân Việt dù ít hơn nhưng chiến đấu ngoan cường khiến Quách Qùy phải cho cả đội quân trung gian đóng giữa hai trại quân Tống đến, và cả một phần quân từ trại của Triệu Tiết cũng đến yểm trợ.

Nhận thấy quân Tống đã tập trung tại đây, nhiệm vụ đã hoàn thành, quân Việt liền rút lui, quân Tống đuổi theo. Quân Việt xuống thuyền, quân Tống dùng máy bắn đá bắn vào chiến thuyền khiến quân Việt bị thiệt hại nhiều.

Soái thuyền của Hoằng Chân và Chiêu Văn bị trúng đá, lại bị quân Tống tập trung tấn công nên cứ chìm dần. Dù thế hai vị vẫn vững vàng ở trên thuyền chỉ huy quân sĩ đánh đến cùng.

Đội thân binh 500 người của Hoằng Chân trên soái hạm vẫn điềm nhiên cùng chết với chủ tướng chứ nhất quyết không chịu đầu hàng hay rời đi. Soái hạm chìm xuống sông Như Nguyệt mang theo những người con quả cảm nhất của Đại Việt.

Gần một nửa số quân Đại Việt đã mất trong trận này, còn lại hơn 1 vạn quân rút lui an toàn. Sử nhà Tống cho rằng đây là trận đại thắng.

Đòn đánh quyết định

Nhưng mục tiêu của quân Đại Việt đã hoàn thành, quân trung gian và một phần quân ở trại của Triệu Tiết đã dồn sang trại Quách Qùy, khiến trại quân của Triệu Tiết bị cô lập.

Vừa khi trời tối Lý Thường Kiệt chỉ huy đội quân 4 vạn tiến thẳng vào trại của Triệu Tiết, Cuộc tấn công khiến quân Tống bị bất ngờ trở tay không kịp. Quân trung gian giữa hai trại của Tống đã sang trại Quách Qùy nên quân Tống không có liên lạc để biết để kịp ứng phó, 3 vạn quân trong trại bị tiêu diệt gần hết, chỉ còn đám tàn quân chạy thoát được về trại của Quách Qùy

Đến lúc này quân Tống lúc này chỉ còn lại hơn 2,3 vạn quân, trong khi đó Đại Việt còn hơn 5 vạn quân. Mặt khác quân Đại Việt hoàn toàn khỏe mạnh, trong khi đó quân Tống cạn lương, binh sĩ ốm yếu không muốn đánh tiếp.

Trong tình cảnh quân Tống khốn cùng, nhưng trước mối đe dọa từ liên quân Chiêm – Khmer, Lý Thường Kiệt liền gửi thư hòa hoãn, quân Tống như chết đuối vớ được cọc liền đồng ý ngay, và rút về nước. Trong cuốn “Nhị Trình di thư” của nhà Tống có ghi chép rằng: “May được lời giặc nói nhũn, liền nhân đó giảng hòa. Nếu không có lời quy thuận của giặc thì làm thế nào?”

Từ phía nam liên quân Chiêm Thành – Khmer đang hăm hở tiến đến Thăng Long thì bất ngờ nhận được tin quân Tống đã thảm bại và rút lui, khiến liên quân sợ hãi, bởi Tống triều mạnh đến thế mà còn bại trận thì sức cuả liên quân không thể thắng được, liền rút lui về chiếm giữ các Châu Minh Linh, Bố Chính, Lâm Bình.

Lý Thường Kiệt không tiến quân ngay chiếm lại các vùng đất này ở phương nam, mà nhanh chóng hồi phục sức mạnh. Cuối năm đấy (1077) mở cuộc tiến quân không chỉ chiếm lại các vùng đất đã mất mà còn vượt biên giới đánh thẳng vào Chiêm Thành, chiếm được Kinh thành Phật Thệ.

Phúc tinh của nước nam

Chiến thắng của Đại Việt không chỉ nhờ vào kế hoạch tài tình của Lý Thường Kiệt trong tình thế ngàn cân treo sợ tóc, mà còn có cả sự hy sinh quả cảm Hoằng Chân và Chiêu Văn cùng đội thân binh của mình.

Nếu không phải Lý Thường Kiệt thì liệu ai có thể ra được kế hoạch chính xác, chỉ một trận đánh khiên liên quân Tống – Chiêm – Khmer tan rã như bong bóng xà phòng. Nếu xưa kia Ngô Quyền có trận đánh trên sông Bạch Đằng đánh bại quân Nam Hán, chấm dứt thời kỳ bắc thuộc, mở ra thời kỳ tự chủ lâu dài cho dân tộc, thì cháu 6 đời của ông là Ngô Tuấn chỉ một trận đánh trên sông Như Nguyệt đánh tan dã tâm xâm lược của phương bắc, kéo dài thời kỳ tự chủ cho dân tộc.

Đúng như lời vị lão nhân nói với phu nhân Hàn Diệu Chi khi sắp sinh Ngô Tuấn (tức Lý Thường Kiệt sau này):

Đêm trước lão xem thiên văn thấy một ngôi phúc tinh sa xuống khu vực này nên định bụng sáng ra đi xem, nay gặp phu nhân lão đã hiểu rõ sự tình. Xin chúc mừng phu nhân. Phu nhân sắp có tin vui rồi. Nhìn sắc mặt, dáng vẻ và cốt cách của phu nhân, lão đoán chắc phu nhân sẽ sinh quý tử. Đây là 1 con người tuấn kiệt, uy danh lừng lẫy không chỉ mang lại vinh quang cho dòng họ Ngô mà còn là phúc tinh của nước Nam này nữa”

Trần Hưng

Theo trithucvn.org

 


Chưa có ý kiến... bạn sẽ là người đầu tiên đưa ra ý kiến!

Ý kiến bạn đọc